Yapay zeka çağımızın en büyük tartışma alanlarından biri olup, hem yaşamlarımızı mükemmelleştirme hem de yok etme potansiyeline sahip olma gücüne sahip.
Gelin hep birlikte yapay zekalar hakkında bilgilenelim ve tehdit mi, yoksa hayatlarımızı mükemmelleştirme yolunda atılacak en büyük adım mı olduğuna karar verelim.
Yapay Zeka Nedir?
Yapay zeka kısaca “makine zekası” olarak tanımlanabilir.
Mükemmel olarak kabul edilen bir yapay zeka, insana özgü olan algılama, öğrenme, tepki verebilme, fikir yürütme, sorun çözebilme gibi çok fazla işi yapabilme yetisine sahip bir işletim sistemi olarak da düşünülebilir.
Henüz bunları tam olarak yapabilen bir yazılım geliştirilemedi, ama dünya üzerinde onlarca başarılı mühendis ve bilim insanları bizi bu amaca yaklaştırmak için çalıştırmalarını sürdürüyor. Bu isimler arasında yapay zeka hakkında çok fazla araştırması bulunan Şadi Evren Şeker de var.
Yapay Zeka Tarihi
Modern anlamda ilk yapay zeka tanımı “Can machines think?” (Makineler düşünebilir mi?) sorusunu soran Alan Turing tarafından yapıldı. Alan Turing “Enigma” adlı makinesiyle Nazi kriptolojisini çözdü ve bunu yaparken “Hesaplama Teorisini” ortaya çıkardı.
Meşhur Hesaplama Teorisi
Bilgisayar bilimleri ve matematikte bir problemi algoritma kullanarak en verimli şekilde çözmeyi amaçlayan yöntemdir ve temelde “Bilgisayarın temel kabiliyetleri ve sınırları nelerdir?” sorusuna dayanır. Turing makinesinin en temel mantığını oluşturan bu teori “0” ve “1” rakamlarını kullanarak makinelerin matematiksel indirgemeleri oluşturabileceğini savunur.
Church-Turing Tezi olarak bilinen bu anlayış bilgisayarların akıl yürütebileceğini öne sürmüştür.
Yapay Zeka Çalışma Alanı Oluyor
Yapay zekanın resmi bir çalışma alanı olması için gereken ilk çalışmalar 1956 yılında Darmouth Kolejinde bir atölyede başladı.
Allan Newell, Herbert Simon, John McCarthy, Marvin Minsky ve Arthur Samuel bu alanın kurucuları ve ilk liderleri oldu. Onlar ve öğrencileri devrim niteliğinde başarılara imza attılar. İlk defa damada, gerçek bir oyuncuyu yenebilen bilgisayar programı onların eseriydi. Bununla yetinmeyip “mantıksal teoremleri” ispatlayabilen hatta İngilizce konuşabilen yazılımlar oluşturdular.
Bu dönemde bu kadar hızlı gelişmeler olmasını sağlayan en temel sebep yatırımlardı. 1960’lı yıllarda ABD Savunma Bakanlığı yapay zeka ile ilgili işlere inanılmaz seviyede yatırım yapıyordu. Uzmanlar yapay zekanın geleceği konusunda çok iyimserdi. Yukarıda bahsettiğimiz isimlerden Herbert Simon ve Marvin Minsky sadece 20 yıl içerisinde yapay zeka tarafından kontrol edilen robotların “bir insanın yapabileceği” her şeyi yapabileceğini öne sürmüşlerdi.
Kötü Zamanlar
Dönemin teknolojisinin el vermediği yerlere gelince, yapay zeka gelişimi çok yavaşladı ve bu yavaşlamaların sonucunda 1974 yılında ABD ve İngiltere hükümeti “daha mümkün” projeler için yapay zeka için ayrılan fonları kestiler ardından yapay zeka için kış olarak adlandırılan dönem geldi.
Bu dönemde fon bulmak çok zorlaştığı için gelişmeler 1980’li yıllara kadar çok yavaş ilerledi.
İşler Düzeliyor
1980’li yıllara gelindiğinde “uzman sistemler” olarak adlandırılan ve borsacılık gibi alanlarda uzman kişilerin bilgi ve analitik becerilerine sahip yazılımlar gelişince yapay zeka sektörü yeniden piyasada yerini almayı başardı.
1985 yılında gelindiğinde yapay zeka 1 milyar doları aşan market seviyesine sahip olmuştu. Aynı zamanda Japon’ların 5. nesil bilgisayar projesini tanıtmasıyla, ABD ve İngiltere hükümeti yeniden fonları sağlama kararı aldı.
Kişisel bilgisayarların çok gelişmesi ve yüksek piyasa değerine sahip olmasıyla birlikte 1990’lı yılların başında yine düşüşe geçti ve çoğunlukla veri madenciliği alanıyla sınırlı kaldı.
Yapay zekalar için ihtiyaç duyulan teknolojik yeterliliğe ulaşılınca ve daha da önemlisi bilgisayar teknolojisinin gelişimi için gerekliliği ortaya çıkınca, 90’lı yılların sonuna doğru yapay zeka gelişimi için yapılan yatırımlar çok yükseldi.
Satranç Mücadelesini Yapay Zeka Kazandı
1997 yılında ilk defa dünya şampiyonunu yenebilen satranç yazılımı, IBM’e bağlı Deep Blue tarafından geliştirildi. Bazı insanlar şampiyonun bilerek yenildiğini ve bunun IBM tarafından markanın piyasa değerini arttırmak için yapılan bir oyun olduğunu söylese de tarihe geçmeyi başardı.
İleri istatistik teknikleri olarak da bilinen “derin öğrenme” için çok yüksek miktarda veriye ulaşılması ve yüksek hızlı bilgisayarlar “makine öğrenimi” ve “algı” alanında çalışmaların hızlanmasını sağladı.
2010’lu yıllara gelindiğinde “derin öğrenme” kullanılarak yazılmış yazılımlar tüm dünyada kullanılmaya başlandı.
IBM tarafından soru cevaplama yazılımı olarak geliştirilen” Watson” quiz yarışması olan Jeopardy’de kolayca zafer kazandı.
Go Şampiyonları Yapay Zeka Karşısında Çaresiz
Google’a ait olan Deepmind’ın go oynamak için yazdığı “AlphaGo” programı tüm dünyayı şaşkınlığa uğratarak go dünya şampiyonlarını yendi. Satranç ve damanın aksine go, sadece zeka değil bir içgüdü oyunu olarak da biliniyor ve bir yapay zekanın içgüdü sahibi olabileceği fikri çok büyük şaşkınlığa yol açtı.
O Kadar Para Nereye Gidiyor?
Milyarlarca dolar değerinde yatırım yapılan bu alan, çağımızın en popüler sektörlerinde kullanılıyor.
Sürücüsüz Arabalar
Hepimizin bildiği gibi başta Google ve Tesla olmak üzere çok sayıda firma sürücüsüz araçlar için seferberlik ilan etmiş durumda. Frenleme, şerit değiştirme, kaza önleme, navigasyon ve en önemlisi yol planı yapma gibi özelliklere sahip olması beklenen bu arabalar çok gelişmiş bilgisayar sistemleri tarafından kontrol ediliyor.
***Google Yeni Araba Tasarımı Waymo’yu Tanıttı
Yol planı yapma bu özellikler arasında en zoru olarak gözüküyor. Yol planı yapan yazılımlar için arabanın sokak lambaları ve kaldırım yükseklikleri gibi çok fazla veriye ihtiyaç duyduğunu söylemek mümkün. Google önceden planlanmış harita sistemleri yerine, çevresine adapte olabilen bir yazılım için algoritma geliştirmesi yapıyor.
***Apple, Sürücüsüz Araba Çalışmalarını Hızlandırdı
Finans Dünyası Yapay Zeka Birlikteliği
İlk olarak 1987 yılında kredi kartlarının çalınma veya yetkisiz kullanılma durumlarını önlemek için güvenlik yazılımları kullanılıyordu. Günümüzde ise yatırım yönetiminden tutun ileri seviye güvenlik yazılımlarına kadar her şeyi bulmak mümkün.
Botlar da Yapay Zekaymış
Oyunlarda çoğunlukla “bot” adını verdiğimiz bilgisayar tarafından kontrol edilen karakterler vardır. Bu karakterlerin neler yapacağı ve daha da önemlisi nasıl yapacağı sorusunun cevabı yapay zekadır. Her ne kadar çoğunlukla çok kötü seviyelerde olup bizi deli etselerde, oyunların vazgeçilmez bir özelliği olarak yer alırlar.
Kansere Çare Yapay Zeka
Microsoft tarafından geliştirilen ve kanseri tanılarken, uygun ilacı ve uygun tedavi yöntemini tespit eden yapay zeka sistemleri mevcut. Bu sistemlerden bazılarının deri kanseri teşhisinde doktorlar kadar iyi olduğu biliniyor. Bilim insanları tarafından bir domuzun bağırsağını dikmek için kullanılan robotun, en az usta bir cerrah kadar iyi olduğu yönünde açıklamalar dahi yapıldı.
Microsoft dışında Google da sağlık hizmetlerinde yapay zeka kullanımı alanında çalışmalar yapıyor. Google CEO’su Sundar Pichai, Mountain View’de yaptığı açıklamalarda kanser tespiti ve tedavisinde devrim niteliğinde çalışmalar yaptıklarını duyurdu.
Yapay Zeka Bir Tehdit Mi?
Özellikle film ve dizilerde sıkça yapay zekaların bir tehdit olduğu konusu işleniyor. Peki bu bir spekülasyon mu, yoksa gerçek mi? Geçtiğimiz günlerde çağımızın dehalarından Elon Musk bu konu üzerine yapılan çalışmaların kısıtlanması üzerine bizi çok korkutan bir konuşma yaptı. Yaptığı bu konuşmada hükümetten yapay zeka çalışmalarını kısıtlamasını isteyecek kadar ileri giden Musk Mark, Zuckerberg ile tartışmaya başladı.
O olayın ardından yaşanan, yapay zeka çalışmalarının büyük destekçisi, Facebook kurucusu olan Mark Zuckerberg’in, geliştirdikleri yapay zekanın kendine ait bir dil geliştirdiğini bunun üzerine de kontrolü kaybetmemek adına fişleri çektiğini açıklaması ise herkesi korkuttu. Bütün bunlar yetmiyormuş gibi Google’a ait yapay zeka sistemi olan DeepMind geçtiğimiz aylarda şiddete başvurabileceğini aşağıdaki videoda bize göstermişti.
Bu videoda gördüğümüz üzere sırf kazanmak uğruna birbirlerine ateş eden bu yapay zekaların bize düşman olmayacağının garantisini kim verebilir ki?
Google DeepMind sadece bununla kalmayıp kendi kendine yürümeyi de öğrendi.
Tüm bu yaşanan gelişmeler yapay zekanın ileride bir tehdite dönüşebileceği ihtimalini kuvvetlendiriyor gibi gözüküyor.
Bu Sorunun Cevabı Hala Belirsiz
Kanser tedavisinden kaza yapmamızı engelleyecek olan sürücüsüz arabalara, yapay zeka hayatımızı kolaylaştırabilecek çok fazla özelliğe sahip. Buna ek olarak yeri geldiğinde öldürmekten çekinmediğini de kanıtlıyor.
Peki sonuç ne?
Yapay zeka bir tehdit mi, kurtarıcı mı?
Yapay zeka çalışmaları desteklenmeli mi, yoksa tehdit olduğuna karar verilip önü mü kesilmeli?
Söz sırası sizlerde. Siz bu konu hakkında neler düşünüyorsunuz?
