Hipersonik füze, gelişen teknoloji ile birlikte güçlenen savunma sistemlerinin en önemli icatlarından biri olarak öne çıkıyor. Soğuk Savaş döneminden itibaren silahlanmanın giderek önemli hale gelmesi, ülkelerin savunma sanayilerini geliştirme noktasında yaptıkları atılımların hız kazanmasına neden oluyor.
Günümüzde kara savunmasının yerini alan hava savunması, rakiplerinden bir adım önde ve güçlü olmak isteyen ülkelerin en çok yatırım yaptığı alanlardan bir tanesidir.
Nükleer bomba taşımak amacıyla tasarlanan seyir füzeleri; taşıdıkları nükleer başlıklar ile hedefe tehlikesiz bir biçimde ulaşmayı amaçlayan balistik füzeler ve çok yüksek hızlarda yol alarak etkisini güçlü bir şekilde gösterebilen hipersonik füzeler ise bunların yalnızca bir kısmı.
Peki hava silahlanmasında önemli bir role sahip olan hipersonik füze nedir? Bu konuda çalışmalar yapan ülkelerin sahip olduğu avantajlar ve karşılaştıkları zorluklar nelerdir? Türkiye’nin hipersonik füze çalışmaları şu anda ne durumdadır?
Sosyal içerik platformu Emoji ailesi olarak bugünkü içeriğimizde tüm bu sorulara yanıt buluyoruz. O halde dilerseniz daha fazla vakit kaybetmeden ilk olarak, hipersonik füze nedir sorusunu yanıtlayalım.
Tüm Yönleriyle Hipersonik Füze Nedir?
Dünyanın iki süper gücü Amerika Birleşik Devletleri ve Sovyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği’nin liderliğinde meydana gelen Soğuk Savaş, hemen her ülkeyi etkileyecek kadar büyük ölçekli bir küresel dönüşüme neden olmuştur. Böylelikle meydan muharebesi kavramı da eski önemini yitirmiştir.
Savaş stratejilerinde meydana gelen bu köklü değişimin, kara; deniz ve hava savunma sistemlerinde pek çok yeniliği de beraberinde getirdiğini gözlemlemek mümkün. Hava savunması için geliştirilen en önemli savunma araçlarından biri de hipersonik füzeler. Peki ama nedir bu hipersonik füze?
Hipersonik füze kavramından önce hipersoniğin ne olduğuna dair bilgilendirme yapmak çok daha faydalı olacaktır. Hipersonik aslında, 5 March ve üzeri hızlar için kullanılan bir kavramdır.
Ses hızının 330 metre/saniye olduğunu göz önünde bulundurursak hipersonik hıza sahip araçların bir saatte alabileceği yol yaklaşık olarak 1,65’tir. Uçak, roket ya da füze gibi yüksek hızla hareket eden araçların hızının ölçülmesi ses hızına göre yapılmaktadır.
Bu doğrultuda hipersonik füze ne demek sorusu da, hızı; ses hızının 5 katı ve üzerinde olan bir füze çeşidi olarak ifade edilebilir.
- Yalnızca askeri alanlarda kullanılabilen bu füzelerin hızı, ses hızının yaklaşık olarak 6.125 km/s katı yüksek olduğundan bu araçların durdurulabilmesi imkansıza çok yakındır.
- Günümüzde test aşamasında olan bazı hipersonik füzelerin hızının 10 March’a çıkabileceğine dair düşünceler de bulunmaktadır.
- Hipersonik füzeler, diğer füze çeşitleri arasında yer alan subsonik ve süpersonik füzelere göre çok daha yüksek hızda çalışmaktadır.
Bu araçlar ile yapılan herhangi bir hava saldırısına karşı konulma ihtimalinin zor olması, savunma sistemlerini geliştirmek isteyen pek çok ülkeyi bu alanda yatırım yapmaya mecbur bırakmaktadır.
Hipersonik Füzelerin Avantajları ve Dezavantajları
Geleceğin hava savunma sistemlerinin önemli bir kısmını oluşturacağı düşünülen hipersonik sistemler ve bu sisteme ait araçlardan biri olan hipersonik füzeler ile ilgili pek çok avantaj ve dezavantajdan söz edilebilir.
Hızının pek çok askeri araca ve füzeye göre çok daha yüksek olması nedeniyle bu füzelerin çok kısa bir süre içerisinde savunma operasyonları gerçekleştirebileceği düşünülmektedir.
Hipersonik füzelerin avantajlarına değinecek olursak;
- Hipersonik füzelerin roket motoru bulunmamaktadır. Bu füzelerin sahip olduğu motorlar, seyir halindeyken havada bulunan oksijeni yakarak hareket etme kabiliyetine sahiptirler. Bu anlamda oldukça hafiftirler.
Manevra yetenekleri diğer savunma araçlarına göre çok daha güçlüdür.
Subsonik ve süpersonik füzelere göre çok daha hızlı olan bu füzeler bu özellikleri ile bir alanda çok daha yüksek etkide bulunmaktadırlar.
Hipersonik füzelerin dezavantajları ise şöyle sıralanabilir;
- Hipersonik füzelerin mali değerinin çok yüksek olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Bunun en önemli nedeni ise konu hakkındaki projelerin başarıya ulaşması için yapılan test denemeleri ve teknik ayrıntılardır.
- Yüksek hıza sahip olmaları motor gücünün bir noktadan sonra yetersiz kalmasına neden olabilmektedir.
- Ramjet ve Scramjet isimli motorların kullanılması nedeniyle bu füze çeşidi, geliştirilmesi ve tasarlanması en zor savunma araçları olarak öne çıkmaktadır.
Savunma alanında büyük etkiler yaratan araçlardan biri de uçak gemileri. Uçak gemileri hakkında merak ettikleriniz için Dünyanın En Büyük 7 Uçak Gemisi ve Özellikleri başlıklı yazımıza göz atabilirsiniz.
Dünyada Yapılan Hipersonik Füze Çalışmaları
Günümüzde savunma alanında gücünü arttırmak isteyen devletler, diğer savunma araçlarının etki edemeyeceği hipersonik teknolojilere ağırlık vermeye ve bu alana yatırım yapmaya başlamışlardır. Şu ana kadar herhangi bir ülkenin resmiyet kazanan bir hipersonik füzesi olmasa da başta Rusya olmak üzere bu alanda çalışmalar yapan devletler bulunmaktadır.
Ülkelerin, hipersonik sistemler ile ilgili olarak yapmış oldukları AR-GE faaliyetlerine tam olarak ulaşmak kısıtlı olsa da bugüne dek yapılmış ses getiren test çalışmalarını aşağıdaki gibi sıralamak mümkün:
- 14-X: Brezilya tarafından başlatılan ve AR-GE çalışmaları henüz devam eden 14-X; VSB-30 roketine bağlanmış bir hipersonik kayma aracıdır. Uzaya erişimi ulaşılabilir hale getirmek üzere tasarlanan 14-X’e dair yapılan çalışmaların 2021 yılı itibariyle tamamlanması ve ilk test uçuşunun gerçekleştirilmesi bekleniyor.
- BrahMos-II: Hindistan ve Rusya ortaklığında geliştirilmeye devam edilen Brahmos-II, 1000 kilometrelik menzile ve hıza sahip olacağı düşünülmesi nedeniyle dünyanın en hızlı hipersonik füzesi olmaya adaydır.
- Hipersonik Teknoloji Gösterici Araç: Hint Silahlı Kuvvetleri tarafından geliştirilen Hipersonik Teknoloji Göstericili Araç, henüz test aşamasında olan hipersonik füzelere örnektir.
- Kh-90: 1900’Lü yılların sonlarında SSCB tarafından havadan karaya seyir füzesi olarak tasarlanan Kh-90 ile ilgili yapılan çalışmalar, SSCB’nin dağılmasının ardından Rusya hükümeti kararıyla devam ettirilmiştir. March 10 ve 15 arasındaki hızlarda uçuş yapabileceği düşünülen füze sistemleri çeşitli nedenlerden dolayı hizmete girmemiştir.
- AGM-183 ARRW: ABD Hava Kuvvetleri tarafından Mach 7’nin üzerinde seyir etmek üzere tasarlanan AGM-183 ARRW’nin çalışmaları sürdürülmektedir.
- CVS401 Perseus: Fransa ve Birleşik Krallık işbirliğinde tasarlanan ve geliştirilen hipersonik seyir füzesi CVS401 Perseus, aslında gizli bir füze konseptidir. Füze, savaş gemisi, denizaltı, uçak gibi savunma araçlarına entegre edilmek üzere tasarlanmaktadır.
- Kh-47M2 Kinzhal: Rusya Savunma Bakanlığı tarafından tasarlanıp üretilen Kh-47M2, Mach 10 hıza ve güçlü manevra yeteneklerine sahip bir hipersonik füzedir. Test uçuşunu başarıyla tamamlayan füze, henüz geliştirilme aşamasındadır.
- Avangard: Avangard, Rusya tarafından tasarlanıp geliştirilen hem nükleer hem de konvensiyonel yükleri taşıyabilme özelliklerine sahip hipersonik füzedir.
Ülkelerin hipersonik faaliyetleri ile ilgili daha detaylı bilgi edinmek isterseniz Türkiye’nin teknoloji odaklı ilk düşünce kuruluşu STM ThinkTech tarafından hazırlanan Güç Dengeleri Hipersonik Hızda Değişiyor başlıklı raporu inceleyebilirsiniz.
Türkiye’nin Hipersonik Füze Çalışmaları
Türkiye de güçlü savunma sanayisi ile füze çalışmaları konusuna ağırlık veren ülkeler arasında yer almaktadır.
İlk seyir füzesi SOM’u hayata geçirdikten sonra geliştirilmesine yönelik çalışmalar başlatan ülkemiz, GÖKTUĞ projesi ile süpersonik füze konusunda başarı elde etmiştir. Şu anda da TÜBİTAK-SAGE işbirliğinde yerli ve milli ramjetli süpersonik füze çalışmaları sürdürülmektedir.
Öte yandan yine TÜBİTAK tarafından yürütülen Uzay THOR projesi kapsamında hipersonik sistemlere yönelik çalışmalar hız kesmeden devam etmektedir.
Tüm bunlara ek olarak Dünya genelinde yalnızca Rusya, Çin ve Türkiye tarafından kullanılan S-400 isimli hava savunma füze sistemi de Türkiye’nin savunma alanında yaptığı önemli yatırımlardan birisidir.
Bilim ve teknoloji alanındaki gelişmelerden ilk siz haberdar olmak isterseniz bizi takipte kalmayı unutmayın!
