Özellikle son yıllarda ortalığı kasıp kavuran kripto para piyasasının yükselişe geçmesi ile adını daha sık duyar olduğumuz kavramlardan biri de blockchain. Blockchain nedir sorusu, yaşamın tüm alanlarında teknoloji odaklı bir anlayışın hakim olması ile birlikte büyük bir kesim tarafından merak edilir hale geldi.
Çünkü, blockchainin bugün başta bankacılık olmak üzere daha pek çok alanda kendine önemli bir yer edindiğini söylemek mümkün. Peki gündemdeki en önemli kavramlardan biri olan blockchain nedir? Günümüzde hayatın hangi alanlarında blockchain teknolojisinden yararlanılmaktadır?
Sosyal içerik platformu Emoji ailesi olarak, bu yazımızda sizler için blockchain nedir sorusunu tüm ayrıntıları ile ele alıyor ve hangi konularda güvenliğimizi blockchain teknolojilerine emanet ettiğimizi sıralıyoruz.
İçeriğimizi okumaya devam ederek dijital dönüşümün hız kesmeden ilerlemesini sürdürdüğü dünyada gündeminde uzun yıllar boyunca popülerliğini koruyacağını düşündüğümüz bu konu hakkında bilmeniz gereken tüm ayrıntılara ulaşabilirsiniz!
Blockchain Nedir?
Blockchain Teknolojisi Nasıl Çalışır?
Blockchain Teknolojisi Güvenli Mi?
Blockchain Teknolojisinin Uygulama Alanları Nelerdir?
Blockchain Nedir
Blok zinciri ya da bir diğer ifade ile blockchain nedir sorusu kısaca, dijital ortamda saklanan bir çeşit kayıt defteri olarak yanıtlanabilir. İlk başta biraz karmaşık görünse de blockchain aslında geçmiş yıllarda merkezi sistemlerde toplanarak kaydedilen verilerin, günümüzün dijital ortamlarında saklanmasını sağlayan bir teknolojidir.
Blockchain teknolojisi, kayıt altında tutulması gereken ve başkaları tarafından ele geçirilmesi istenmeyen verilerin, başarılı bir kontrol ağı ile saklanmasını ve yönetilmesini mümkün kılmaktadır. Bu doğrultuda olası siber saldırılara karşı blockchain ağının, dağıtık bir veritabanı modeli olarak geliştirildiğini söylemek mümkün.
Blockchain sistemine kaydedilen ve işlenen veriler hem somut hem de soyut bilgilerden oluşabilir. Yani üzerinize kayıtlı olan eviniz, arabanız, nakit paranız ya da bir konuda almış olduğunuz patent, kendi kurduğunuz markanıza ait bilgiler ya da bir ürün veya hizmet özelinde sahip olduğunuz telif haklarınız blockchain sistemine kaydedilebilir.
Blockchainin tümüyle bu iş için özel olarak kurulan bir sistem ile ve uygun cihazlar aracılığı ile çalıştığını da belirtelim. Bu doğrultuda blockchain sistemi, dışarıdan gelebilecek tehditlere karşı tamamen güvenlidir. Yani bu alanda yer alan bilgilerin bir kez doğrulandıktan sonra çalınması ya da üzerinde değişiklik yapılması mümkün değildir.
Günümüzde blockchain teknolojisinin yalnızca sanal paranın temelini oluşturduğu düşünülse de aslında bu teknolojinin izlerine daha pek çok alanda rastlıyoruz. Blockchain nedir sorusunu yanıtladık. Peki ama blockchain teknolojisi nasıl çalışır? Blockchain sisteminin temel yapısı nasıldır? Bu soruların yanıtını merak ediyorsanız yazımızı okumaya devam edebilirsiniz…
Blockchain Teknolojisi Nasıl Çalışır?
Temelinde “blok” olarak adlandırılan yapıların bulunduğu blockchain teknolojisinde, sistemin temelin oluşturan ve kaydedilen verilerin depolandığı alanlar bu bloklardır. Blockchain teknolojisinin çalışma akışı aşağıdaki gibi sıralanabilir:
- Yapılan işlemler sonucu bloklardan biri dolduğunda veri saklama kapasitesini dolduran blok “hash” olarak adlandırılan bir işlem ile kendinden önceki bloğa bağlanır.
- Ardından yapılacak yeni işlemleri depolaması için yeni bir blok oluşur ve bu yeni blokta, daha önceki bloklarda yer alan kodlar da bulunmaktadır. Bunun en önemli nedeni olası değişikliklere karşı ekstra güvenlik oluşturmaktır.
- Blockchain çalışma mantığında, sisteme daha önce girilmiş olan verilerin değiştirilmesi ve düzenlenmesi mümkün değildir. “Hash” kodu sayesinde, yapılan herhangi bir değişiklik tüm blokları etkileyeceğinden veriler değiştirilemez.
- Blockchain sisteminde işlemler tek bir bilgisayar üzerinden değil dünyanın pek çok noktasında bağımsız olarak, birbirinden farklı bilgisayarlar üzerinden ve aynı anda yapılabilmektedir.
Daha önce de söz ettiğimiz gibi blockchain teknolojisi dağıtık bir sisteme sahiptir. Peki ama nedir bu dağıtık sistem?
Blockchain ağına kayıtlı olan veriler kimseye ait değildir aslında değiştirilmesi tam da bu yüzden mümkün değildir. Verilerin sahipliği de herhangi bir kurumun ya da bireyin tekelinde bulundurulmaz. Bu yönü ile blockchain ağında kayıtlı olan tüm verilere her kullanıcı erişim sağlayabilmektedir.
Öte yandan verinin yalnızca bir bilgisayarda bulunması veriye kimsenin ulaşamayacağı anlamına gelmemektedir. Bir veriye ulaşmak üzere ağa bağlanan bilgisayar sayısının çokluğu aslında o ağın gücünü de ispatlamaktadır. “BitTorrent” buna verilebilecek en güzel örneklerden bir tanesidir.
Blockchaini güvenilir kılan en temel unsurlardan biri de “node” isimli yapılardır. Türkçesi “düğüm” olarak ifade edilen bu yapılar, blockchainin verilerini kontrol ederek şifreleme işlemlerini gerçekleştiren bilgisayarlardır.
Örnek verecek olursak yapılan transferlerin doğru olup olmadığı, bloklarda toplanan verilerin formatının uygunluğu, ödeme sistemlerinde ortaya çıkabilecek olası yanlışlıkları kontrol eden yapılar nodelardır. Eğer yapılan işlemler ve gelen veriler doğru ise sistem üzerinde şifreleme ve bloklama işlemleri gerçekleştirilmektedir.
Blok zinciri sisteminde yer alan bloklardaki veri kaydını oluşturan bazı temel öğelerden söz edilebilir. Bunları aşağıdaki gibi sıralamak mümkün;
- Blok numarası
- Blok başlığı
- Hash
- Blokta yer alan verilerin şifresi
Blockchain ağında yer alan bu bilgiler, yapılmak istenilen işleme göre farklılık gösterse de genel olarak bu başlıklar ile örneklendirilebilir. Blok zinciri sisteminde tüm blokların birbiri ile etkileşimde olması, sistemde oluşabilecek herhangi bir aksaklığın da en hızlı şekilde tespit edilmesini sağlamaktadır.
Örneğin kayıt altında tutulan verilerde herhangi bir değişiklik ya da hata söz konusu ise blokları bir arada tutan zincir direkt olarak kırılır. Böylece problemin gerçekleştirildiği halka, sistemden dışarı atılmaktadır. Bu sayede kalan doğru veriler ile sistem güvenli bir şekilde kullanılmaya devam eder.
Blockchain Teknolojisi Güvenli Mi?
Blockchain nedir, artık biliyorsunuz. Blockchain teknolojisi ile ilgili en çok merak edilen konulardan bir diğeri de gerçekten güvenilir bir ağ olup olmadığı. Öncelikle daha önce de sözünü etmiş olduğumuz gibi blockchain dağıtık bir ağ yapısına sahiptir. Bu da onu kontrolü tek bir merkezde tutan veri tabanlarına göre tercih edilir ve güvenilir kılmaktadır.
Herhangi bir değişiklik yapılması durumunda blockchain sistemini bir arada tutan zincir kırılmakta ve üzerinde değişiklik yapılan veriler direkt olarak blockchain ağından dışarı atılmaktadır.
Son dönemde popüler olan Bitcoin ağında kayıt altında tutulan verilerde değişiklik yapılabilmesi için ağın büyük bir parçasının hackerlar tarafından ele geçirilmiş olması gerekir. Fakat zannediyoruz ki günümüzde bu işlem gücüne sahip bir kimse ya da teknoloji yoktur. Blockchain sistemini güvenilir kılan bir başka özelliği de tam olarak budur.
Öte yandan ağlara herkesin erişebilmesi ve sistemde yapılan işlemleri görebilmesi de blockchain sisteminin güvenilir yapısını ortaya koymaktadır. Örneğin kripto piyasasında yapılan işlemler ve bu işlemlerin tutarları herkes tarafından görülebilir.
Özetleyecek olursak dağıtık ağa sahip, açık ve şeffaf yapısı ile blockchain teknolojisi güvenilir bir sistemdir. Bu özelliği onu hem şu an hem de gelecek yıllar için en önemli güvenlik teknolojilerinden biri haline getirmiştir.
Blockchain Teknolojisinin Uygulama Alanları Nelerdir?
1. Eğitim Alanında Blockchain Uygulamaları
2. Tarım ve Gıda Sektöründe Blockchain Uygulamaları
3. Havacılık Sektöründe Blockchain
4. Siber Güvenlik ve Blockchain
5. Sağlık Alanında Blockchain Uygulamaları
6. Finans Kurumlarında Blockchain Uygulamaları
7. Dijital Uygulamalar ve Blockchain
4. sanayi devriminin başrol oyuncularından biri olduğuna inanılan bu önemli teknoloji, kendine pek çok uygulama alanında yer edinmiştir. Merkezi olmayan yapısı ve kullanıcılara sağladığı kontrol fırsatı ile gündelik yaşamda dahi kendine yer bulan blockchain verilerin depolanması ve yönetilmesi gibi işlemler için kullanılmaktadır.
1. Eğitim Alanında Blockchain Uygulamaları
Blockchainin en önemli kullanım alanlarından birinin eğitim altyapısı olduğunu söylemek mümkün. Akademik çalışmaları güvenilir bir şekilde herkes ile paylaşılabilir kılan blockchain sistemi, günümüzde belli başlı akademik eğitim merkezlerinde bu doğrultuda kullanılmaktadır.
Örneğin Lefkoşa Üniversitesi, eğitimini tamamlamış olan öğrencilerinin diplomalarının dağıtımını blockchain tabanlı bir sistem üzerinden yapmaktadır. Bunun yanı sıra MIT tarafından uygulamaya konulan bir pilot proje kapsamında da çok sayıda öğrencinin diplomalarının blockchain sisteminde kayıtlı olduğu bilinmektedir. Bu sayede mezunlar iş başvurusu sırasında diplomalarını işverenler ile doğrudan paylaşma fırsatı edinmiştir.
Elbette bu konu ile ilgili örnekleri çoğaltmak mümkün. Daha fazla örnek için Türkiye’nin teknoloji odaklı ilk düşünce merkezi STM ThinkTech tarafından hazırlanan Eğitim Sisteminde Blockchain Uygulamaları başlıklı rapora mutlaka göz atmanızı tavsiye ederiz.
2. Tarım ve Gıda Sektöründe Blockchain Uygulamaları
Blockchainin bir başka önemli uygulama alanının tarım sektörü olduğunu söylemek yanlış olmayacaktır. Blockchain sistemi, yaşadığımız çağın en önemli problemlerinden biri olan gıda güvenliğini sağlamaya yardımcı olmaktadır.
Bu sayede tüketiciler için yedikleri yemeğin nereden geldiğini öğrenmek, yetiştirilme koşullarını ve kendisine ulaşana dek hangi tedarik süreçlerinden geçtiğini bilmek bir hayal olmaktan çıkmaktadır.
Üretilen ürünlerin kalite kontrolünü sağlamaya yardımcı olan blockchain teknolojisini merkeze alan ve gıda sektöründe yer edinmiş markaların gelişimini hız kesmeden sürdüreceği ise gayet açıktır.
Walmart, Unilever, Nestle, Kroger gibi dünyanın önde gelen gıda şirketleri, tedarik süreçlerinde blockchain altyapısından yararlanmaktadır.
3. Havacılık Sektöründe Blockchain
Özellikle tedarik süreçlerinde hem zamandan tasarruf etmek hem de maliyetleri düşürmek isteyen havacılık sektörü markaları da blockchain altyapısını kullanmaya devam etmektedir.
Yapılan işlemlerin anlık olarak takip edilebilmesi, geçmiş kayıtların kolaylıkla incelenebilmesi ve daha pek çok sebep blockchain sistemlerinin havacılık sektöründe tercih edilmesini sağlamaktadır.
Bu konu hakkında daha detaylı bilgi için STM ThinkTech tarafından hazırlanan Havacılık Sektörü ve Blockchain – I ve Havacılık Sektörü ve Blockchain – II başlıklı raporları inceleyebilirsiniz.
4. Siber Güvenlik ve Blockchain
Bitcoin ile popülerleşse de blockchainin, pek çok büyük şirket için siber güvenlik amaçlı olarak da tercih edildiği bilinmektedir. Örneğin büyük şirketler yüksek maliyetli satın alma süreçlerinde olası güvenlik krizlerinin önüne geçebilmek adına blockchain sistemlerini kullanmaktadır.
Öte yandan hava saldırılarını önlemek ve siber güvenliği sağlamak adına ABD’nin en önemli devlet kurumlarından biri olan NASA’nın da blockchain teknolojisini tercih ettiği bilinmektedir.
5. Sağlık Alanında Blockchain Uygulamaları
Blockchainin bir diğer uygulama alanı da sağlık sektörüdür. Günümüzde hastaların sağlık sorunları ile ilgili verileri kayıt altına almasının yanı sıra ilaç dağıtımında da blockchain sisteminden faydalanılmaktadır.
Bunun yanı sıra salgın hastalıkların kaydedildiği blockchain sistemi, sağlık çalışanlarına çok daha hızlı ve etkili bir biçimde müdahale fırsatı sağlayarak sağlık sektöründe yaşanabilecek olumsuzlukların önüne geçmektedir.
6. Finans Kurumlarında Blockchain Uygulamaları
Siber güvenliğin oldukça önemli olduğu alanlardan biri olan finans sektörü blockchaini en öncelikli olarak benimseyen ve pek çok uygulamasında bu teknolojiye yer veren sektörler arasında yer almaktadır.
Para transferlerinin süresini kısaltmasının yanı sıra daha güvenilir kılması ve bu işlemler sırasında müşterilerin maliyetlerini düşürmesi, blockchain teknolojisinin finans alanına sağladığı en önemli katkılar arasındadır.
7. Dijital Uygulamalar ve Blockchain
Başta devlet kurumları olmak üzere pek çok kurumun dijitalleşme sürecinde blockchain sistemlerinden faydalandığını söylemek mümkün. Çin ve Birleşik Arap Emirlikleri bu konuya en çok ağırlık veren ülkeler arasında yer alsa da Türkiye’nin de bu konuda geride kaldığı söylenemez.
Blockchain sistemi ile bürokratik süreçleri en hızlı ve güvenilir şekilde tamamlamak mümkün hale gelmektedir. Böylece zamandan tasarruf elde edilmesinin yanı sıra maliyetler de önemli ölçüde azaltılabilir.
Bu yazımızda sizler için blockchain nedir sorusunu yanıtlayarak bu önemli teknolojinin çalışma mantığından ve günümüzde kullanıldığı uygulama alanlarından söz ettik. Blockchainin bugün olduğu gibi gelecek dönemlerde de daha pek çok alanda kendine önemli bir yer edineceği bilinen gerçeklerden bir tanesi.
Blockchain kadar merak edilen bir başka konu ise derin öğrenme. Bu konu hakkında bilgi edinmek için sizler için hazırlamış olduğumuz Derin Öğrenme Nedir ve Ne İşe Yarar? başlıklı yazımızı okuyabilirsiniz.
