Süt izni konusu ‘süt izni davasını kazanan bankacı anne’ haberiyle gündeme gelmişti yakın zamanda. İzmir’de on iki yıldır bankacı olarak çalışan Evla Fazlı’nın süt izni hakkını kullandığı süreçte banka tarafından performans yetersizliği sebep gösterilerek işine son verilmişti. Karara itiraz eden anne adayı gerekli yasal işlemleri başlatmıştı ve kazanmıştı. İşe iade davası açan anne adayının davası beklenenin aksine kısa sürede sonuçlanmıştı. İş yerindeki diğer hamile kadınların da kendisiyle birlikte işten çıkarıldığını biliyoruz. Hatta o kadınlardan biri hamile olmalarına rağmen çok fazla çalıştırıldıklarını gerekli yerlere şikayet etmiş ve bizzat bankada yetkililerce kontrolünü sağlamış. Bunun üzerine de müdürün doğumdan sonra iş bulabileceğinizi mi sanıyorsunuz diyerek üstü kapalı tehditler savurduğunu da bir çok gazeteden okumuştuk. Neyse ki sonuç başarıyla sonuçlandı ve işe iade davası kazanan Eva Fazlı aynı durumdaki bir çok hamile kadına cesaret verdi.
O halde bizler de daha çok kadının bu haberden cesaretlenmesi ve benzer bir durumda neler yapabileceklerini bilmeleri adına süt izni kavramı nedir ne şekilde kullanılır, yasal olarak verilmiş hakları özetlemeye çalışalım.
Süt İzni Nedir?
Analık halinde çalışma ve süt izni 4857 sayılı İş Kanunu’nun 74. Maddesinde yer almaktadır. Çocuğun gelişimini doğru şekilde tamamlayabilmesi adına belirli bir zaman sadece anne sütüne ihtiyaç duyduğu bilinmektedir.Bunun üzerine yapılan yasal düzenlemelerle kamu kurum ve kuruluşlarında çalışan anne adaylarına tanınan bir haktır.
Süt İzni Nasıl Kullanılır?
Bu düzenlemeye göre hamile çalışanların doğumdan önce ve sonra sekizer hafta olmak üzere toplamda 16 hafta süresince yasal olarak çalışmama hakları bulunmaktadır. Gerekli sağlık raporları alındığı takdirde ise anne adayları doğumdan önceki üç haftaya kadar çalışıp kalan haklarını doğum sonrasında da kullanabilirler. Hamilelik süresince kadın çalışana periyodik kontroller için ücretli izin verilmelidir. Annenin sağlık durumu hekim raporuyla onaylandığı takdirde anne adayı daha hafif işlerde aynı ücret karşılığında çalıştırılabilir.
16 haftalık analık iznini kullanan kadınlar süt iznini kullanmaya hak kazanmaktadırlar.
Süt İzni Ne Kadardır ve Nasıl Kullanılır?
Süt izni bu hak kazanıldıktan itibaren ilk altı ayda üç saat sonraki altı ayda bir buçuk saat olmak üzere bir yıl boyunca devam etmektedir. Uygulamadan da anlaşılacağı üzere süt izni günlük olarak kullanılmaktadır. Bu da büyük şehirlerde yaşayan anneler için neredeyse imkansız hale gelmiştir. Büyük şehirde iş yerinden ayrılan annenin çocuğunu emzirip bir buçuk saat içinde yerine gelmesi mantıksız ve adaletsiz bir durumdur. Bu yüzden de anneler bunu ya 1.5 saat geç giderek ya da işten 1.5 saat erken ayrılarak çözmeye çalışmaktadırlar.
Düzenlemede göze çarpmayan bir kural da var: günlük verilen süt izni sadece o gün için kullanılmakta olup başka bir güne devredilemez. Günlük süt izninin aylık ya da haftalık kullanımı her ne kadar yasalara aykırı bir durum olsa da ihlali durumunda herhangi bir cezai yaptırım da uygulanmamaktadır.
Yasalara göre davranmayan ve bu hakkı vermek istemeyen işveren kurum ve kişilere 4857 sayılı iş kanununun 24. Maddesine göre cezai yaptırım uygulanmaktadır. Bu noktada iş sözleşmesi iptal edilir ve işverene kıdem tazminat davası açılabilir.
6331 sayılı iş güvenliği kanununa göre bu yaptırımın bedeli 2016 yılı için 1.560 TL dir. Ortalama yedi buçuk saat çalışan anne adayının günlük süt izni çalışma saatlerine dahildir.
Her çalışan anne adayı bilmelidir ki süt izni çalışan kadınlara verilen bir lütuf değildir, anayasal bir haktır ve keyfi olarak uygulanmaması söz konusu değildir.
