Bir çoğumuz solucanları iğrenç varlıklar olarak görürüz. Çoğu zaman onları ezdiğimizin farkına bile varmayız.
Önemsiz gördüğümüz bu canlıların doğa için ne kadar önemli olduğu biliyor muydunuz?
Özellikle solucan dışkısı toprak için çok değerli bir madde! Yediğimiz sebzenin meyvenin oluşumuna çok büyük bir katkısı var. Peki solucan dışkısı, teknik adıyla solucan gübresi hakkında siz ne kadar bilgi sahibisiniz?
Eğer çok şey bilmiyorsanız yalnız değilsiniz. Son dönemlerde adını sıkça duymaya başladığımız solucan gübresi hem ülkemizde, hem de dünyada hızla yükselişe geçti. Balkondaki saksınızdan tutun da dev buğday tarlalarına kadar kullanım alanı olan solucan gübresi nedir ne değildir gelin hep birlikte anlayalım. Hatta bu solucanlar sayesinde oldukça zengin olan insanların hikayelerine de göz atalım.
Bir bakmışsınız işi gücü bırakıp solucan gübresi üretiyorsunuz! Neden olmasın?
Solucan Gübresi Nedir?
İngilizcesi ‘vermicompost’ olan solucanların sindirim sitemlerinden geçerek oluşturulan, sebze meyve ve bitkilerin hızlıca büyümesini sağlayan kısa zamanda fazla ürün elde etmeye yarayan gübredir.
Organiktir. Verim artırır, güçlendirir, bakım yapar ve köklerin toprağa daha kolay tutunmasını sağlar.
Aslında solucan gübresi ABD, Avrupa ve dünyanın çeşitli yerlerinde 70 yılı aşkın süredir kullanılmakta. Bu solucanlar ABD’ nin Kaliforniya eyaletinde çok hızlı üreme yeteneğine sahip bir solucanla çok çalışkan olan başka bir solucanın laboratuvar ortamında melezleştirilmesi ile oluşturulmuş.
Gerçek adı Kırmızı Kaliforniya Solucanı ya da Eiseina Foetidadır. Bu solucanlardan iki tür gübre üretiliyor.
1.Solucan gübresi: Bu gübre tıpkı diğer gübreler gibi sadece solucanların sindirim sistemlerinden geçen maddelerden oluşur. Yani solucan dışkısıdır. Tıpkı tavuk inek ya da sığırdan alınan dışkıyla aynı oluşumdadır.
2.Solucan humusu: Humusta ise sadece dışkı yoktur. Burada solucanlar bir miktar mama ile bırakılırlar ve hem solucan dışkısı hem de solucanın sindirim sisteminden henüz geçmemiş mama içerir. Verm kelime anlamı olarak ‘solucandan gelen’ iken compost ‘ solucan dışı ayrışmış ‘ demektir.
Solucan Gübresinin Faydaları
Gübrenin kullanılmaya başlanması yaklaşık olarak 19. yy a uzanmaktadır. Artan nüfusu aynı toprakla beslemek için insanlar kimyasal şeyler kullanmaya başlamışlar. Odun külü, kemik tozu, boynuz ve tırnak bunlara örnek verilebilir.
Teknolojinin gelişmesi ile birlikte yöntemler de değişti elbette. Kaldı ki solucan gübresinin geçmişi çok eskilerde değil, 70 yıldır tarımda kullanılmasına dayanıyor. Oldukça yeni bir uygulama sayılır.
Peki bu teknoloji ile hayatımıza giren bu gübrenin toprak için yararları neler?
1.Hava Toleransını Arttırır
Hava değişimlerine toleransı artıyor bitkinin. Don ve aşırı sıcaklıktan kolayca etkilenen bitkilerin bu çetin hava koşullarına dayanabilmesi için destek alması gerekiyor. İşte tam bu noktada solucan gübresi devreye giriyor. Tam olarak etkilerini bitirmiyor ama oldukça azaltıyor. Köklere kadar inen bu besin bitkilere direnç kazandırıyor.
2.Bitkileri Korur
Toprakta bir savaş var ve herkes kendi ekmeğinin derdinde aslında. Bitkilere musallat olan bir sürü patojen ve böcek varken bitki hepsiyle tek başına mücadele edemiyor. İşte solucan gübresi bu savaşta bitkilerin tarafından onları koruyor.
3.Ekolojiktir
%100 ekolojiktir, yani doğaldır. Kimyasal hiç bir şey bulunmaz. Kokusuzdur. Ve solucan gübresi kullanıldığında o bitkide nitrat kalıntılarına rastlanmaz.
4.Toprağı Kirletmez
Asitli ve kumlu toprakları tarıma elverişli hale getirir. Toprağın pH ını nemini, besin ve nem ihtiyacını düzenler. Hava almasını sağlar. Suyu, havayı ve toprağı kirletmez.
5.Sağlıklıdır
Bol verimli sağlıklı ürünler elde edilmesini sağlar.
Kimyasal Gübre İle Farkları Nelerdir?
Kimyasal gübreler de adı üstünde gübre oldukları için verimliliği artırmak için üretilmişlerdir. Kısa zamanda çok ürün veren ama uzun zamanda toprağa kalıcı zarar veren kimyasallar hem toprağı hem havayı hem de suyu kirletmektedir.
Biyolojik aktivasyonları ikisinde de yüksektir; ama, uzun vadede doğal olan hep doğaya yararlı ve uzun ömürlü olur tıpkı solucan gübresi gibi.
1.Toprağı Besler
Solucan gübresi toprak için gerekli olan magnezyum, sülfür, kalsiyum gibi mineralleri kendiliğinden içermektedir. Oysa üretilen kimyasal gübrelerde bunları dışarıdan başka bir gübre ile desteklemek gerekir. Çok yüksek miktarda organik madde ve humus içerdiği için toprağı çok iyi besler.
2.Su Tutma Kapasitesini Arttırır
Kimyasal gübrelere nazaran solucan gübresi toprağın su tutma kapasitesini artırır. Genelde toprak ve bitki için gerekli olan tüm besinleri tek bir kimyasal gübrede bulmak kolay değildir; fakat, solucan gübresi bitkiler için gerekli olan potasyum, nitrojen ve fosforu yeterli miktarda içerir.
3.Verimi Arttırır
Topraktaki faydalı olan mikroorganizmaları uyarırlar. Sebze yetiştiriciliğindeki verimi ortalama % 30-50 arasındadır. 10-15 gün erken fide oluşmasını sağlar. Bu da erken hasat demek.
4.Kanserojen Riskini Ortadan Kaldırır
Meyveler kanserojen madde içermeden renkli ve taptaze yetişirler. Aynı şekilde solucan gübresi çimlere de uygulanmaktadır. Çimlerin çok güçlü canlı olmasını sağlar. Çimlenme verimini artırır.
5.Doğaldır
Ürünlerin doğal hormonla yetişmesini sağlarlar.
Solucan Gübresi Nasıl Üretilir?
Uygun koşullar sağlandığında solucanlar hızla ürerler. Kısa zamanda kendi ihtiyaçlarını çıkaracak hale gelirler. Öncelikle tesis kurmak istiyorsanız kapalı bir alana ihtiyacınız var. Solucanların direkt olarak güneş ışınlarına maruz kalmadığı kuru bir alan gerekiyor. Sıcak ve soğuk hava koşullarına dayanıklı betonarme bir alan işinizi görecektir. Metrekareye ortalama 10-30 bin civarı solucan düşecek şekilde hesabınızı yapmanız gerekmekte.
Şekildeki gibi yerden yüksek havuzlarda solucanlar üremektedir. Bu üretim havuzları sert yapıda plastik olmalıdır. Mutlaka yerden yüksekte olmalıdır gibi bir şart yoktur.
100 bin adet kaliforniya solucanı alırsanız bu bir yılın sonunda size 16 katına çıkmış olarak geri döner. Yani toplam 1.600.000 solucanınız olur. Bu da bir fabrikasyon aşaması için yeterli bir sayıdır. Başlangıç için seçtiğimiz 100 bin adet solucan yaklaşık 1800 – 2000 kg arası mama tüketmektedir. Bunun sonucunda üretilen humus miktarı 900 kg ı bulur.100 bin adet solucan bir ay içinde satışa hazır 300 kg a yakın gübre üretebilir. Bir yılın sonundaki solucan sayısı ile hesaplandığında üretilen gübre miktarı yaklaşık olarak 5 ton olur. Paketi ortalama 2 tl olsa 5 ton 10 bin tl olmaktadır. Solucan gübresi başlangıcı maliyetsiz ve sonu kazançlı bir iş.
Solucanlar Nasıl Beslenir?
Başlangıçta sığır gübresine ihtiyacınız var. Sonrasında da kompost hazırlamak için çeşitli malzemelere ihtiyacınız var mesela çimen, ot, çay yaprakları, mısır sapı koçanları, talaş kağıt karton, öğütülmüş fındık fıstık ve ceviz kabukları, mutfak ya da hal atıkları sığır gübresine karıştırılarak solucanların maması hazırlanabilir. Karışımı % 70 sığır gübresi %30 da bitkisel organik maddeler olacak şekilde hazırlamanız solucan gübrenizi A sınıfı kalitede üretmenizi sağlayacak temel noktadır. Çay posasını solucanlar çok severler bu da doğal yoldan gübre kalitenizi artırır.
Aslında hazırladığınız bu mama tamamen komposttur. Detaylı kompost yapımı için yazımıza bakabilirsiniz.
NOT: halk dilinde yanmış hayvan gübresi diye de bilinen yani uzunca süre beklemiş hayvan gübrelerinin komposta alınmaması gerekmektedir. Bunlar çözünmeye başladıkları için topraklara temasları kuvvetlenmiştir ve içerisinde bakteriler vardır. Yanmış hayvan gübresinde solucanların yiyebileceği şeyler neredeyse tükenmiştir. Bir diğer nokta yaptığınız kompost toprakla temas etmemelidir. Çünkü topraktan gelen başka türde bir solucanla kaliforniya solucanının etkileşim kurması gübrenin kalitesini azaltacaktır.
Her şey hazırladık! Artık solucanları mamaları ile birlikte havuzlara alabiliriz. 10 metrekarelik alana sığdırdığımız 100 solucanla üzerine dört parmak kadar mama ekledik. Zamanla mamayı tüketen solucanlar yüzeye çıkmaya başlar o zaman tekrar mama eklemek gerekmektedir.
Gübreyi toplayabilmek içinse solucanların yukarı çıkması gerekmektedir. Bunun içinse altı delikli olan mama kaplarını havuzun en üstüne koyarsanız solucanlar oraya girer siz de kasayla birlikte solucanları taşıyabilir altta kalan humusu toplayabilirsiniz. Bir sonraki aşama solucanları tekrar havuza koyup üzerilerine mama eklemektir. Yani başa dönüp aynı şeyleri yapıyoruz.
Ülkemizde Solucan Yetiştiriciliği
Buca Belediyesi Bir İlke İmza Attı!
İzmir’in Buca ilçesinde Buca Belediyesi ve Ege Engelliler Çevre ve Kültür İşletme Kooperatifi işbirliği ile hayata geçirilen solucan gübresi ve kompost tesisinin 9 çalışanından 5 i engeli olan insanlar için bir umut kaynağı oldu. Hem engelli istihdamına dikkat çekmek hem de doğa dostu ve ekolojik bir belediyecilik anlayışı ile diğer belediyelere örnek olan Buca Belediyesi sosyal belediyecilik konusunda neredeyse çığır atlayacak.
9 bin 830 metre karede projelendirilen tesisin 249 metrekaresi kapalı alan olarak tasarlanmış. 135 metrekarelik alanda hayvan atıkları, Pazar atıkları ve kompost stokları yer alacak. 75 metrekaresi idari alanlar için ayrılmış. Bu alanlara yemekhane ve engelli tuvaleti de dahil. 39 metrekarelik kapalı alanda ise duşlar ve soyunma kabinleri için ayrılmış. Ek olarak açık alanda bahçeler tasarlanmış üretilen gübrelerin kullanılması ile sebze yetiştirilmesi planlanıyor.
İnsana doğaya saygılı Buca Belediyesi umarız ki diğer belediyelere de sosyal belediyecilik alanında örnek olur.
Solucanların Patroniçesi!
Balıkesir’in bandırma ilçesinde yaşayan İlknur Pazarcık evinin banyosunda bir metrekarelik alanda başladığı solucan üretimini aldığı KOSGEB desteği ile 6 bin metrekarelik bir tesise dönüştürmeyi başardı.
İlham kaynağı yurt dışında okuyan ve ona bu solucandan bahsede eşi olmuş. O da solucan üretimi yapan bir kaç yeri gezdikten sonra kendisi de ufak çapta üretime başlamış.
Dört yılın sonunda üretimi büyüten Pazarcık şu anda yılda 600 ton gübre üretiyor ve milyarlarca solucanı var. Birkaç solucandan milyarlara giden hikayesini şöyle özetliyor Pazarcık:
”İlk etapta KOSGEB’den 100 bin liralık destek alarak başladık. Şu anda geldiğimiz noktada, 2 bini kapalı 6 bin metrekarelik, yaklaşık 1,5 milyon liralık bir tesise sahibiz. Deneme amaçlı bin solucanla başlamıştık, şimdilerde ise milyarlarca solucanımız var. 2014’te tesis düzeyine geçtiğimizde aylık 15 ile 20 ton arasında solucan gübresi üretebiliyorduk. Şu an aylık 50 ton civarında gübre üretmeye başladık. Türkiye’nin birçok ilçesine gübre satışı için danışmanlık büroları kurduk”
İlk Solucan Gübresi Tesisini Açan Kadın: Burçin Karababa
Burçin Karababa’nın hikayesi oldukça farklı aslında! O kızının hastalığı sebebiyle doğal beslenme, organik tarım gibi kavramlarla tanışmak zorunda kalmış. Balkonunda organik bitkiler yetiştirirken bu işe girişmiş ve şu anda 3 milyarı aşkın sayıda solucanla en büyük tesislerden birinin sahibi olmuş. Lakabı ‘solucan kraliçesi’ olan Karababa örnek alınası bir girişimcilik hikayesine sahip.
Onun hikayesi diğerlerine benzemiyor;çünkü, solucan gübresinin yükselişe geçtiği anlardan istifade edip bunu karlı bir girişime çevirmeye uğraşmamış. Bir anda yolu organik tarımla kesişmiş ve işi gücü bırakıp tüm hayatını değiştirecek bir karar almış.
Asıl çalışma alanı finans olan Karababa bir müddet sonra o işini bırakıp dalış okulu açmış. Bir müddet teknede yaşamış bu iş için. Sonra kızının alerjisi çıkınca meydana balkonunda sebze yetiştirmek istemiş. Daha iyi nasıl yapabilirim sorusuna cevap ararken yaptığı derin araştırmaların sonucunda solucan gübresiyle tanışmış. 2005 yılında aldığı sermaye desteği ile 50 solucanla işe başlamış. O zamandan günümüze 21 dekarlık alanda 4500 metre kare kapalı alanı içinde bulunduran kendine ait arazisi ile Türkiye’nin en büyük ve ilk solucan gübresi fabrikasını işletmekte.
Başkalarının dokunmaktan iğrendiği solucanlardan kocaman bir şirket kurmaya başaran Karababa, sadece bununla da yetinmiyor. Yanında sosyal sorumluluk projelerine de yer veriyor. Okullara ve rehabilitasyon merkezlerine kompostbox adı verilen çöp biriktirme kutuları koyularak çocuklara geri dönüşü bilinci aşılamaya çalışıyor. Bilinçlenen bir toplumun ilk aşamasını çocukların oluşturduğuna inanıyor ve bunu uygulamak istiyor.
Solucanlar Çağın Siyah Altını!
Solucanla iğrenilesi varlıklar değil, onlar toprağın mühendisleri aslında! Baksanıza neler yapıyorlar onlar olmasa biriken çöpler kokacaktı ve ciddi çevre kirlilikleri oluşacaktı. Solucanları biraz daha sevmemiz için artık güçlü sebeplerimiz var gerçekten.
Onlar tarımı güçlendiriyor, toprağa hayat veriyor ve bize de yiyecek sağlıyor. Bir çok insana iş kapısı olan solucan gübresi popülerliğini uzun yıllar koruyacağa benziyor sizce de öyle değil mi?
One Comment
Leave a Reply