90’lı Yıllarda Gerçekleşen Türkiye’ye Damgasını Vurmuş 10 Olay

Sovyetlerin dağılması ve Körfez Savaşı ile başlayan 1990’lı yıllar sadece dünyada değil Türkiye’de de pek çok siyasi ve toplumsal gelişmeyi beraberinde getirdi. 10 yıla suikastlar, koalisyonlar, muhtıralar, uluslararası krizler sığdırmayı başaran Türkiye siyasetine gelin bir göz atalım.

1) Kardak Kayalıkları

90’lar, Yunanistan ve Türkiye ilişkilerinin oldukça gergin olduğu bir dönemdi. Kıbrıs Harekatı etkilerinin devam ettiği bu dönemde Ege Denizi’nde bir Türk gemisinin Kardak kayalıklarında karaya oturması yeni bir kriz doğurdu. İki ülkenin de kayalıklarda hak iddia etmesi ve kendi kurtarma ekiplerini göndermek istemesi, uluslararası bir tartışma yarattı. Yunanistan’ın bir gece operasyonuyla adaya bayrak dikmesi ve devamında Tansu Çiller’in ‘O bayrak iner, o asker gider’ sözleri ise savaş davullarının çalınmasına sebep oldu.

2) 17 Ağustos Depremi

99 yılında Gölcük’de yaşanan 7.5 şiddetindeki deprem, yaklaşık 20 bin vatandaşımızın hayatını kaybetmesiyle sonuçlandı. Türkiye’nin yaşadığı bu büyük acı beraberinde pek çok acı gerçeği de ortaya çıkardı. Kaçak kentleşmenin, maliyeti düşürmek adına yapılan inşaat hilelerinin, pek çok yolsuzluğun ortaya çıkmasıyla açılan davaların bazıları hâlen devam etmektedir.

3) Susurluk Kazası

96 yılında Bursa Balıkesir yolunda, Susurluk’da gerçekleşen bir trafik kazası döneme damgasını vurdu. Diğer trafik kazalarından farkı arabada bulunanların kimliklerinden kaynaklıydı. Devlet ve mafya bağlantılarını ortaya çıkan bu kaza, Türkiye’de yeni bir dönem başlattı. Susurluk kazasıyla ortaya çıkan pek çok gerçek, günümüzde hala daha tartışılmaya devam ediliyor.

4) Sivas Katliamı

Pir Sultan Abdal Şenlikleri için bir araya gelen aydınların kaldığı Madımak Oteli’nin Radikal İslamcılar tarafından yakılması ile gerçekleşen katliam, 90’ların en büyük utançlarından biridir. Çoğunluğu Alevi olan 33 yazar ve düşünür ile 2 otel çalışanın ölümüyle sonuçlanan katliam büyük tepki toplamıştır. Sivas katliamı sonrası ülkede Alevi vatandaşlara karşı uygulanan baskılar artmış, katliam sonrası görülen davada neredeyse kimse ciddi bir ceza almamıştır.

5) Suikastlar

90’lı yıllar Türkiye’de terörün tırmandığı, devlet ve mafya ilişkisinin belgelenmeye başladığı yıllardı. Bu dönemde pek çok gazeteci ve düşünürün suikastlarına tanıklık ettik. Çetin Emeç, Bahriye Üçok, Turan Dursun, Uğur Mumcu, Eşref Bitlis, Metin Göktepe ve Ahmet Taner Kışlalı bu isimlerden sadece bazıları. Kimisi arabalarına yerleştirilen bombalarla, kimisi bombalı paketlerle öldürüldü. Öldürülme şekilleri aynı değildi belki ama ortak yanları vardı, hepsi çok şey biliyordu ve hiçbirinin katili bulunamadı.

6) Merve Kavakçı Krizi

Bu isim, 90’ların siyasetine bomba gibi düşmüştü. Ne adı unutuldu ne de başlattığı başörtüsü tartışması. 99 yılında Fazilet Partisi’nden milletvekili olarak seçilen Kavakçı, mecliste başörtüsüyle and içmek isteyince meclis salonundan yuhlamalar eşliğinde çıkarıldı. 28 Şubat sürecinin yaşanacağı dönemlerde gerçekleşen bu olay, toplumda kutuplaşmaya varan tartışmaları da başlatmış oldu. Olayların devamında, Kavakçı ABD vatandaşı olduğunu bildirmediği için milletvekilliği ünvanı elinden alındı.

7) 28 Şubat Süreci

Türkiye siyasi tarihinin en büyük dönüm noktalarından biri 90’ların sonunda gerçekleşti. Ordunun dolaylı bir şekilde yönetime el koyması olarak görülebilecek bu süreç, ülkede artan ilticai hareketlere dur demek için gerçekleştirildi. Süreç boyunca pek çok yasak devreye girerken, binlerce kamu personeli işten atılmış, başörtülü öğrenciler okullardan atılmıştır. Türkiye tarihinde bir utanç olarak görülen bu dönem, Erbakan’nın istifasına sebep olmuştur. Dönemin önemli isimlerinden biri de Fettullah Gülen olmuştur. 28 Şubat sürecinde askere verdiği desteği açıkça ifade eden Gülen, daha sonra kaset skandalıyla tekrar gündeme gelecektir.

7)Fettullah Gülen Kaset Skandalı

Fettullah Gülen’in ABD’ye taşınmasıyla sonuçlanan kaset skandalı 90’ların sonunda gündeme bomba gibi düşmüştü. ATV tarafından yayınlanan kayıtlarda Gülen özetle devletin bürokratik kadrolar aracılığıyla ele geçirilmesi gerektiğini ifade ediyor ve bununla ilgili eylem planları açıklıyordu. Ordu ve devlet kademeleri içinde yayılmacı bir politika izlenmesi gerektiğini ve benzer ideolojik çizgideki partilerle ortak çalışılmasını söylüyordu. O dönem Gülen’in bu açıklamaları büyük yankı uyandırdı ve Gülen ülkeden ayrıldı.

8) Körfez Savaşı

90 yılında Irak’ın Kuveyt’i işgaliyle başlayan süreç, uzun yıllar boyunca dünya siyasetine şekil verecek yeni gelişmelerin sadece başlangıcıydı. İşgalin ardından Amerika, İngiltere gibi ülkelerin oluşturduğu bir koalisyon gücü Irak’a askeri müdahale düzenleyerek Körfez Savaşı’nı başlattı. Savaş Türkiye’de büyük etkiler yarattı. Körfez Savaşı boyunca uygulanan ambargolar Türkiye üzerinde büyük bir ekonomik etki yarattı. Aynı zamanda bölgeden kaçan halkın Türkiye’ye sığınması ekonomik yükü daha da ağırlaştırdı. 90’lı yıllarda Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nde artan terör eylemlerinin sebeplerinden biri olarak, savaş sonrası Kuzey Irak’ta oluşan otorite boşluğu da görülebilir.

9) Abdullah Öcalan’ın Yakalanması

PKK terör örgütünün başı olan Abdullah Öcalan’ın yakalanması 90’lı yıllarda yaşanan en önemli olaylardan biriydi. Türkiye’nin baskıları sonucunda 98 yılında Suriye’den çıkarılan Öcalan, Rusya, İtalya ve Kenya’yı takip eden bir kaçış rotası izledi. En son Kenya’da Yunanistan Büyükelçiliği’ne sığınan Öcalan uzun müzakereler sonucunda oradan da çıkarıldı ve özel bir operasyonla Türkiye’ye getirildi. Bu yakalama sonucunda çıkan idam cezası tartışmaları, AB uyum yasaları çerçevelerinde kaldırılan idam cezası yasası sebebiyle sonuca ulaşamadı. Müebbet hapisle cezalandırılan Öcalan günümüzde hala PKK ile mücadele politikalarında önemli bir rol oynamaktadır.

10) AB Yolunda İlk Adımlar

1990’lı yıllar Türkiye için sadece siyasi başarısızlıklar ve çalkantılarla dolu değildi elbette. 95 yılında imzalanan Gümrük Birliği antlaşması ve AB üyesi ülkelerden Türkiye bu birlikteliğin içinde varolmalıdır açıklamaları, AB yolundaki ilk ciddi adımlar olarak görülebilir. O dönemde halk tarafından büyük sevinçle karşılanan bu gelişmeler döneme damgasını vurmuştu. Dönemin Başbakan’ı Tansu Çiller’in ‘Türkiye 1998’de AB’ye tam üye olacak’ açıklaması o dönem AB üyeliğine ne kadar kesin gözle bakıldığını anlamak için yeterli. AB hayali hala gerçek olmadı belki ama 90’larda ki üyelik heyecanının izlerini dönemin şarkılarında, filmlerinde görmek mümkün.

Elbette 90’lı yıllarda yaşananlar bunlarla sınırlı değil. O dönemlerde oldukça hareketli bir süreç atlatan Türkiye siyaseti daha pek çok önemli gelişmeyi içinde barındırıyor. Bu listeye eklemek istediğiniz diğer olayları bize yorum olarak yazabilir, sizin için çarpıcı olan gelişmeleri bizimle paylaşabilirsiniz.