Flüt denince akla ilk olarak ilkokul sıralarında anlamlı yahut anlamsız öttürdüğümüz Helvacıoğlu ya da Yamaha marka blok flütler geliyor olsa gerek. O zamanlar popüler olan dizilerin jeneriklerinden çeşitli klasik eserlere uzanan geniş bir repertuarı vardı flütlerin. Tabii bu bahsedilen zamanlar neredeyse 2000’li yıllardan da önce. Peki 9,000 yaşında bir flüt bulunsa ve hala çalınabilir durumda olsa ne düşünürdünüz? Öncelikle 9,000 yıllık bir flüt nasıl görünüyor ona bir bakalım.
Henry Fountain’ın 1999 yılında NY Times‘ta yazdığı bir yazıya göre, Çinli arkeologlar Çin’in az bilinen arkeolojik kazı alanı olan Henan bölgesinin sınırları içinde kalan, Yellow River vadisinde yaptıkları kazılarda dünyanın bilinen en eski çalınabilir enstrümanını gün yüzüne çıkardı. Yapılan kazılardan anlaşıldığı kadarıyla, bulunan bu enstrüman yaklaşık 22 cm uzunluğunda ve 7 deliği olan bir flüttü. Öte yandan, yapılan radyo karbon testlere göre, Çin’de bulunan mevzubahis arkeolojik alan, erken Neolitik dönemde yaklaşık M.Ö. 7,000 yılında medeniyete ev sahipliği yapmış bir alan olarak karşımıza çıkıyor.
Nükleer bilim, arkeoloji ve güzel sanatlar uzmanı Dr. Garman Harbottle’la yapılan röportajda Dr. Harbottle şöyle diyor:
‘Çin’in Henan bölgesinde arkeolojik kazıların yapıldığı duyumunu akademik bağlantılarım sayesinde aldım. Kazılarda bulunan Çinli arkeolog meslektaşlarım ve radyo karbon testi uzmanları tarafından davet edildim ve hemen ardından saha çalışması için yola çıktık. Önce yapılan kazılardan birkaç örnek gösterdiler, ardından asıl meseleye yani Çin’e gitme amacıma geçtik. Ziyaretimin sonlarına doğru flütleri muhafaza ettikleri kutulardan çıkartıp gösterdiklerinde tam anlamıyla hayretler içinde kaldım. Görür görmez aklıma ilk gelen şey bu flütlerden Batı dünyasını da haberdar etmekti. Hemen ardından bunun için girişimlere başladım ve bir makale yayımladım.’
Tam 9,000 yılın ardından gün yüzüne çıkarıldıktan sonra, flütler ilk kez yeniden çalınmaya başlandı. Konuyla ilgili uzmanlar da flütün çıkardığı sesleri incelemek için bazı testler yaptılar. En önemlisi ise, çalma denemelerinin ses kaydı yapıldı ve kamu oyuyla paylaşıldı.
9000 Yıllık Flüt
Flüdün nasıl bir sesi olduğunu bir de birlikte dinleyelim.
Fountain’in etnomüzikolojist Frederick Lau’dan yaptığı alıntıda altı çizildiği üzere, bu flütler tahminen yaşayan halkın ritüellerinde kullanılıyormuş. Lau’nun iddiasına göre, bu flütler tapınak ziyaretlerinde, cenazeler defnedilirken ve bu tarz ritüel aktivitelerde kullanılıyormuş. Öte yandan, bazı kişisel eğlenceler için de kullanıldığı iddia edilen bir diğer husus. Lau’nun işaret ettiği üzere, dönemi ne olursa olsun insanoğlu eğlence için birşeyler yapmıştır ve yapacaktır ve bu büyük olasılıkla müziği içerecektir.
Her neyse, eğer 9,000 yıllık bir flütün sesini duyma deneyimi size gerçek “oldies” tadını verdiyse ne mutlu! Lau’nun da vurguladığı gibi, burada oldies’ den kasıt antika AM radyolar değil tabii ki, aksine maksadımız insaoğlunun tarihinin deneyimi. Bu noktada, oldies severlere bir tavsiyem daha olacak. Şayet dinlemeyen varsa, 3,400 yıl önce Sümerler tarafından yapılan dünyanın bilinen en eski şarkısı da tarihsel bir deneyim olarak dinlenmeye kesinlikle değer.
Öyle ya da böyle, eğlence için de olsa bazı ritüeller için de kullanılsa, insanoğlunun müzikle olan ilişkisi her zaman baki olmuştur ve öyle olacak gibi görünüyor. Günümüzde internet çağının da getirisiyle dijital müzik piyasasında muazzam bir artış olduğu su götürmez bir gerçek. Baksanıza, tam 9,000 yıl önce bulunan bir flütün sesini dijital ortamdan dinleyebilir durumdayız. Burada yazıyı bir soruyla bitirmek istiyorum: Varsayımsal konuşursam eğer, bundan farazi 11,000 yıl sonra yaşayacak olan insanlar, bizim şu anki DJ ekipmanlarını gün yüzüne çıkardığında ne düşünecek acaba?
