Güzel ritmi, tonu ve kendine ait bir felsefesi olan reggae hakkında yeterince bilgiye sahip misiniz?
Kendine ait ritmiyle insanı dansa davet eden, sanatçıların düşüncelerini ve isyanlarını halka ileten, özgürlüğün sesi olan reggae müziği sizler için yazdık…
Yazımızı daha da keyifli bir şekilde okumanız için arka fona bir şarkı tavsiyemiz de var. 😉
Reggae Nedir?
Reggae müzik türü, 1960’ların sonuna doğru Jamaika’da ortaya çıkmış ve hızlıca yayılma göstermiş bir müzik türü. 1970’lerin sonuna uluslararası bir tür haline gelen reggae özellikle İngiltere, Amerika ve Afrika’da popüler hale geldi. Reggae, daha çok ezilmişlerin sesi olarak bilinir. Bas ve davul arasındaki ilişki son derece ritmik olan reggaenin ritmini kalp atışından aldığı söylenir.
Jamaika usulü rock olarak da geçen reggae müziğin kökleri calypso, ska/rocksteady, rock’n roll ve hatta rythm and blues müziğe dayanır.
Reggae Kelimesinin Kökeni
Reggae kelimesi, Jamaikalıların İngilizce sözlüğünde ska kelimesinden geliyor. ”Ska” kelimesi ise eski Jamaica popüler müzik türünün ismi.
Her yıl dünya çapında 200’den fazla Reggae Festivali gerçekleşiyor. Üstelik bu festivallerin çoğuna Amerika ev sahipliği yapıyor.
Özgürlüğün Sesi Reggae
Reggae’nin, genel olarak ska, dub ve ragga gibi Jamaika’ya özgü tüm müzik türlerini kapsadığı gibi bir algı var. Fakat doğrusu reggae, ska ve rocksteady ile akraba ama başlı başına apayrı bir türdür. Reggae, 1960’larda Jamaika’da ska ve rocksteady müziklerinden esinlenilerek doğdu. Temposu ska ve rocksteady’ye göre daha yavaş olan reggae özellikle roots reggae türü ile iç içe. 1960’ların sonunda o dönem ska/rocksteady yapan Toots and The Maytals’ın “Do The Reggay” isimli parçası ilk reggae parçası olarak kabul edilebilir. Efsanevi sanatçı Bob Marley ise reggaenin dünya çapında yayılmasını sağladı.
Öne Çıkan Reggae Sanatçıları
Bob Marley (1945-1981)
Asıl adı Robert Nesta olan Bob Marley, siyahi bir anne ve beyaz bir babanın çocuğu olarak doğdu
Reggae müziğinin sadece Jamaika sınırları içerisinde kalmasından ziyade, onu tüm dünyaya duyuran en önemli isimlerden biri olan Marley’in 130’un üzerinde plağı, yüzlerce şarkısı bulunuyor.
Hem söz yazarı, hem şarkıcı hem de gitarist olan Bob Marley’in tüm dünyadaki siyahlar için büyük bir anlam ifade eder.
The Wailers
Bob, profesyonel anlamda müziğe The Wailers grubu ile başlamıştı. Ancak bu birliktelik kısa sürmedi. Çünkü grup üyeleri ve Marley’in gelecek planları uyuşmuyordu. İlk hitleri “Simmer Down”‘ın ardından Marley, Rastafari inancıyla tanışmıştı. Bu inanç doğrultusunda kendine misyon edinen genç sanatçı yeni bir amaç edinmişti; tüm dünyaya mesajını yaymak.
Bob Marley dünyadaki tüm siyahların ve ezilen ırkların kendisini dinlemesini istiyordu. Diğerleri için ise Jamaika yeterliydi. Bu durum da 1966-1971 tarihleri arasında Bob’un çalışmak için Amerika’ya gitmişken, diğerlerinin Jamaika’nın dışına çıkmamış olmasının da payı büyük. Bob, 1973 tarihli Burnin’ albümünden sonra hızla yükselen popülerliğine rağmen can kardeşleri Peter Tosh(en yakın çocukluk arkadaşı) ve Bunny Wailer’de (üvey kardeşi) içinde bulunduğu The Wailers grubu ile yollarını ayırdı.
Bob Marley Dünya Arenasında
Bob, 1975’te kaydedilen “Natty Dread” ve 1975 tarihli “Live” ile İngiltere, Almanya gibi önemli Avrupa ülkelerinde hatrı sayılır bir dinleyici kitlesine sahip oldu. Bu sayede Avrupa’da o yıllar için büyük önem taşıyan konserler verdi. 1976’da Jamaika’da siyasi şiddetin olduğu bir dönemde Marley, İngiltere’ye giderek 2 yıl orada yaşadı.İngiltere’de 56 hafta boyunca İngiliz grafiklerinde kalan “Exodus” albümünü yaptı. Ardından diğer başarılı albümü “Kaya” geldi. Bu başarılar ile batı dünyası reggae müzik ile tam anlamıyla tanışmış oldu.
Böylece Marley’in uluslararası alanda bir ün kazanmaya başlamıştı. 1975’te, Bob Marley artık üçüncü dünyadan çıkan tüm dünyanın takdir ettiği bir dünya yıldızıydı.
Bob yaşamı, nadiren verdiği beyanları ve politik gücüyle milyonları etkiledi. Müzisyenliğiyle uluslararası alanda kabul gören Marley, insani yönüyle de büyük takdir kazandı. Birleşmiş Milletler “Barış Madalyası”, 1978’de Afrika insanına yapılan insancıl yardımlara şarkılarıyla destek olduğu için Bob Marley’e verildi.
Bob Marley’in Saçlarının Sırrı
Bob Marley Hazreti Musa’ nın asıl yol gösterdiği kutsal kavimin, siyahi insanlar, özellikle de Etiyopyalılar olduğu anlatılan Rastafarianizm dinine mensuptu. Dünya’da çok az kişinin inandığı Rastafarianizm, en çok Bob Marley döneminde ve onun sayesinde göze çarptı. Bob Marley’in saçları ise bu dini inanış nedeniyle rastalıydı. Bob Marley de dahil rastafarianizme gönül verenler, bu saç şeklinin stil olarak kullanılmasının karşısında yer alırlar.
“Para, hayatı satın alamaz.”
Bob Marley, 1977 yılında futbol oynarken ayak başparmağında açılan bir yaradan dolayı deri kanseri olduğunu öğrendi. İyileşmesi için parmağının kesilmesi gerekiyordu; fakat mensubu olduğu Rastafarianizm inancında mezara tek parça halinde girilmesi gerektiğinden Bob buna izin vermedi. 1981 yılında ağırlaşan başarılı usta Bob Marley, son günlerini yaşamak için Jamaika’ya uçakla dönerken durumu ağırlaştı. Uçağı acil tıbbi yardım için Miami’ye iniş yaptı. Ne yazık ki Miami Florida’daki hastanede, 11 Mayıs 1981 sabahı 36 yaşında hayatını kaybetti.
Oğlu Ziggy’ye söylediği “Para, hayatı satın alamaz” hayattaki son sözleri oldu.
Jimmy Cliff
Doğum adı James Chambers olan Jamaikalı reggae müzisyeni, şarkıcı ve aktör olan Jimmy Cliff, 60’ların sonlarında ve 70’lerin başında popüler bir reggae sembolü haline geldi. Adını çocukluğunu geçirdiği köyün çevresindeki kayalıklardan alan Cliff, ilkokul yıllarında ve ailesinin gittiği kilisede eşsiz sesini kullanma fırsatı buldu.
Reggae müziğin filmler aracılığı ile daha iyi tanınmaya başladığı bir dönemde, Jimmy Cliff de 1972 filmi ve soundtracki ”The Harder They Come” ile tanındı. Cliff, son kayıtlarını 2013’te kaydetmeye ve yaymaya devam etti. Geniş müzik geçmişi ile Grammy ödülüne layık görüldü.
Sevgi ve barış mesajını yaydı, politik olarak konuşmaktan korkmadı. “Wonderful World, Beautiful People”, “Sitting in Limbo”, “You Can Get It If You Really Want” ve “Many Rivers to Cross” gibi reggae müziği dünyada popüler yapan şarkıları ile tanınan Cliff, Rock and Roll Hall of Fame’e de yer aldı.
Peter Tosh
Peter Tosh, tıpkı Bob Marley gibi 1974’te The Wailers’dan ayrılarak başarılı bir kariyerle hayatına devam eden bir isim. Militan siyasi görüşleri ile bilinen Tosh, ”Legalize it” şarkısında vurgulanan esrar kullanımı yasallaştırma çabasıyla da tanınır
Toots And The Maytals
Grup ilk olarak 1962’de bir araya geldi ve Studio One’da kayıt yapmaya başladı. Bir çok Grammy ödülüne aday gösterilen grup, dünya çapında ün kazandı. Şarkılarıyla pek çok farklı müzik dalında eser üreten genç müzisyenleri etkileyen grup, 1968’de yaptığı “Do The Reggay” şarkısıyla çok konuşuldu.
Alton Ellis
Alton Ellis olarak da bilinen Alton Nehemia Ellis, 1 Eylül 1938’de Kingston, Jamaika’nın Trenchtown bölgesinde sanatsal çalışmalara onu teşvik eden bir ailede doğdu. Ellis dönemin yükselen modası olan kaba çocukları yücelten şarkıları ve sanatçıları kınadı . Hatta bunlara karşılık yaptığı “Cry Tough” ve “Dance Crasher” büyük hit oldu.
Ellis’in Rocksteady türündeki ilk şarkısı olan “Girl I’ve Got a Date” ve “Get Ready, Rock Steady” büyük beğeni topladı. Ellis bu yeni müzik biçimine egemen olmaya devam etti. İngiltere’ye yerleşmeden önce kısa bir süreliğine Amerika Birleşik Devletleri ve Kanada’ya taşındı ve kendi tarzı ile Alltone kurdu. Yeni etiketi ile ılımlı bir başarı yakaladı, ancak Marley’nin başarısının gölgesinde kalan birçok reggae şarkıcısından biri oldu. Ellis, müzikal başarılarından dolayı 2004’te Jamaika hükümetinden ”Ayrım Mertebesi” ünvanı aldı.
Başarılı sanatçı Bob Marley gibi kanserden hayatını kaybetti.
Dennis Brown
Brown, güçlü bir ses ve sevimli bir kişiliğe sahip verimli bir sanatçıydı. Dennis Emmanual Brown, Kingston’un yükselen müzik endüstrisinin ortasında, Orange Caddesi’nde 1957’de dünyaya geldi.
Genç Brown, ska, rocksteady ve reggae ile büyülendi. Brown, büyük reggae sanatçısı Alton Ellis için yedek bir şarkıcı olarak çalıştı. Aşk şarkılarından Rastafarian inançlarını yansıtan daha kültürel temalı şarkılara kadar pek çok eser üretti. Brown, “Money in my Pocket” in disko karışımı sürümüyle Birleşik Krallık grafiklerinde 12 numaraya ulaştı. Marley’nin ölümünden sonra, büyük bir kitle Brown’a ilgi duydu. Brown, aynı zamanda Reggae Kraliyet Prensi ünvanını aldı.
Burning Spear
Winston Rodney, 1948’de Bob Marley ile aynı yerde doğdu. 1969’da Jamaika’daki St. Ann’s tepelerinde yürürken Bob Marley ile karşılaştıktan sonra, Burning Spear (Winston Rodney) Marley’nin önerisi üzerine Studio One’a gitti ve reggae müzik kaydetmeye başladı.
Kenya’nın Mau Mau lideri Jomo Kenyatta’dan esinlenen Rodney, grup için “Burning Spear” ismini seçti. İlk başarılı single’lları “Jay Frazier (Yalvaran)” idi. Başlangıçtan itibaren, Rastafarian inancına ve kültürel farkındalık konularına vurgu yapan grup, bir dizi single ve iki albüm çıkardı.
Bir süre sonra Rodney, Burning Spear adını koruyarak gruptan ayrıldı ve kendi eserlerini üretmeye başladı. 1977’de Dry and Heavy piyasaya çıktığında, Burning Spear İngiltere’de tanınmıştı
Culture
1970’lerin popüler gruplarından biri de Culture. Albüm serileri ile ABD’de ve uluslararası alanda büyük beğeni toplayan grup, Jamaika’da ve İngiltere’de punk rock hayranlarıyla son derece popüler hale geldi. Culture’ın efsanevi albümü “Two Sevens Clash” ile 1977′ yılında “yılın reggae albümü” ünvanını kazandı. 2002’de Rolling Stone Dergisi tarafından tüm zamanların en havalı 50 albümü listesinde 25. sıraya yerleşen albüm, listenin tek reggae albümüydü
Türkiye’deki temsilcici Sattas Reggeband
Sattas 2004 yılında Orçun Sünear ve Derya Eke tarafından kurulan bir müzik grubu. Sattas kelimesinin kökü ve anlamıysa Jamaika İngilizcesindeki “satta” kelimesinden geliyor. “Satta” rahatla, salla ya da takma gibi anlamlara işaret ederken sonuna gelen “s” eki ise İngilizcedeki gibi çoğul anlamı katmak için kullanılmış, daha sonra da da grubun ismi olmuş ve iyi ki de olmuş ?
Grup üyeleri Sattas’ı daha çok bir okul olarak gördüklerini söylüyorlar. Eğlenceli, eşitlikçi ve özgürlüğüne düşkün bir okul bu. Bir reggae grubundan da daha farklı bir şey bekleyemezdik zaten.
Eğer Sattas hakkında daha fazla bilgi almak isterseniz, hazırladığımız Sattas rehberine göz atabilirsiniz?
