Sürdürülebilirlik son yılların en önemli yönelimlerinden biri olarak etkisini yapı sektöründe de gösteriyor. Akıllı evler, yeşil çatılar, yenilenebilir enerji kaynaklarının yapılarda kullanımı gibi çeşitli örneklerle yapıların enerji karşımıza çıkıyor.
Bu yönelim yapı malzemeleri seçiminde de kendini gösteriyor. Yapılar da belli bir kullanım süresi öngörülerek tasarlanıyor ve bu süre dolduktan sonra nasıl geri dönüşeceği önceden planlanıyor.
İşte bu noktada ünlü Japon mimar Shigeru Ban’ın tasarımları odağımıza giriyor. Ban karton evler tasarlayarak sürdürülebilir mimarlığa innovatif çözümler getiriyor.
Shigeru Ban Kimdir?
Shigeru Ban 1957’de Japonyada doğmuştur. Dünyanın önde gelen mimarlık okullarından Southern California Institute of Architecture ve Cooper Union’s School of Architecture’da eğitim gördü. Japon kültüründeki temalar ile Batı dünyasında gördüğü eğitim sayesinde Japonya’nın önde gelen mimarlarından biri oldu.
Geri dönüşümlü kağıdı bir yapı malzemesi olarak kullanarak özellikle afet bölgeleri için yaptığı karton evler ile ünlüdür. Düşük fiyatlı, geri dönüşümlü olması, teknolojik olarak kolay elde edilebilirliği ve değiştirilebilir olması nedeniyle kağıt aslında çok avantajlı bir malzeme. Ayrıca dünyanın her yerinde çok kolay erişilebiliyor. Bu nedenle maddi olarak ihtiyaç halindeki afet bölgelerinde kullanımı başarılı?
Shigeru Ban insanlığa hizmet eden mimar kimliği ve malzeme konusundaki inovatif yaklaşımı sayesinde 2014 yılında dünyanın en prestijli mimarlık ödülü olan Pritzker Ödülünü aldı.
Shigeru Ban’ın kağıdı bir yapı malzemesi olarak kullandığı 6 yapıyı inceleyelim.
Kağıt Ev, Yamanashi, Japonya, 1995
S şeklide düzenlenmiş 2.7 metre yüksekliğindeki 110 kağıt tüp S şeklinde bir duvar oluşturarak evin sınırlarını belirliyor. Bu ev Japonya’da özel izinle yapılmak zorunda kalmış, çünkü kağıt o zaman bir yapı malzemesi olarak tanınmıyormuş. Mekansal devamlılık bu evin ana temasını oluşturuyor.
Byumba Mülteci Kampı, Rwanda, 1999
1994’te Rwanda’daki iç savaş nedeniyle 2 milyondan fazla insanın evsiz kalması üzerine Birleşmiş Milletler geçici evler yapılması için plastik ve aluminyum malzemeler yolluyor. Fakat mültecilerin aluminyumu satıp yapı malzemesi için ağaç kesmeye yöneliyor ve bu durum ormanların azalmasına neden oluyor. Alternatif bir malzeme bulunması gerektiği düşünülürken Shigeru Ban tarafından kağıt borular öneriliyor ve proje kabul ediliyor. Önce 3 prototip ile başlanıyor; 1998’e gelindiğinde 50 acil durum barınağına ulaşılıyor.
Kağıt Kilise, Kobe, 1999
1995’te Kobe’deki deprem nedeniyle mahallelerindeki dini yapı yıkılınca gönüllüler tarafından bu kiliseyi inşa ediliyor. Malzemeler çevredeki fabrikalar tarafından bağışlanıyor ve 5 haftada inşaatı tamamlanıyor. Elips şeklindeki planı Rönesans mimarı Bernini’nin yapılarından esinlenilerek oluşturulmuş. 2005’te bu kilise parçalarına ayrılıyor ve malzemeler Taiwan’da bir şehre gönderiliyor.
Kağıt Bölme Sistemi 4, 2011
Büyük çaplı afetlerde, etkilenen nüfus o kadar fazladır ki insanlar büyük kapalı bir alanda uzun süre boyunca kendilerine ait bir alanları olmadan yaşarlar. Bu durum afetten etkilenen kişilerin yaşadığı travmayı artırarak daha büyük psikolojik sorunlara neden olur. 2011’deki Japonya depreminde Dördüncüsü uygulanan bu projede birleştirilmesi çok kolay olan ince karton borulardan yatay ve dikey taşıyıcı sistem oluşturuluyor. Her bir modüler alan kirişlere asılan bir kumaş parçası ile ayrılıyor. Açılıp kapanabilen bu kumaşlar sayesinde esnek bir iç mekan yaratmak da mümkün.
50’ye yakın afet kampında 1800 alan yaratan bu proje uluslar arası bağışlarla gerçekleşmiş.
Kağıt Kütük Ev, Türkiye, 2000
1999 depreminden sonra yine kağıt borular kullanılarak Türkiye için yapılan bu proje yerel ihtiyaçlara göre şekillenmiştir. Ortalama Türk ailesine yetebilmesi için daha geniş yapılmıştır. Soğuk iklime uygun olması için kağıt borular atık kağıtlarla doldurularak ısı yalıtımı sağlanmıştır.
Karton Levha Kilisesi, Yeni Zelanda, 2013
2011’de Yeni Zelanda’nın Christchurch şehrinde gerçekleşen depremde şehrin simgesi olan kilise büyük zarar görmüştür. Bunun üzerine Shigeru Ban’dan şehre geçici bir kilise yapması isteniyor. Üçgen formda yapılan 700 kişilik kilise aynı zamanda etkinlik ve konser alanı olarak da kullanılabiliyor. 50 yıl hizmet vermesi planlanan kilise daha sonra parçalarına ayrılarak geri dönüştürülecek.
Shigeru Ban’ın bütün projeleri gösteriyor ki kağıt bir yapı malzemesi olarak kullanıldığında hızlı, ucuz ve pratik yaşam alanları inşa edilmesine olanak tanıyor. Shigeru Ban’ın inşa tasarladığı diğer karton evler ve yapılar ile ilgili daha fazla bilgi için mimarın kendi sayfasına tıklayınız.
