Öncelikle eğer bir sürü yapmanız gerek iş varken oturmuş bu yazıyı okuyorsanız bilin ki tam olarak olmanız gereken yerdesiniz.
Tüm yoğunluğunuz içinde, yapmanız gereken herşeye rağmen ‘Saat 13.21 tam 13.30 olsun başlayacağım çalışmaya’ veya ‘Aaa saat 13.32 olmuş, en iyisi 13.45’de başlayayım’ diye diye tüm gününüzü geçiriyorsanız siz de erteleme hastalığının mağdurları arasındasınız.
Gelin pek çok insanın deneyimlediği bu durumun tam olarak ne olduğuna, sebeplerine ve en önemlisi erteleme davranışıyla nasıl baş edeceğimize göz atalım.
Erteleme Hastalığı Nedir?
Aslında toplumda erteleme hastalığı olarak adlandırılan bu durum gerçek bir hastalık değil. İngilizcede ‘Procrastination’ olarak adlandırılan bu durumu daha çok bir disiplin problemi olarak tanımlamak daha doğru olacaktır. Üstüne üstlük bu disiplin problemi zaman zaman hem kişiyi, hem de çevresindekileri oldukça zor durumlarda bırakabiliyor.
Bu disiplin problemi bir defaya özgü olarak tecrübe edilen birşey değil. Zamanla kronik hale gelen bu durumun birden çok nedeni olabiliyor. Ancak en temelde mükemmeliyetçilik ve bu durum sonucu oluşan başarısız olma, hata yapma kaygısıyla ortaya çıktığını söyleyebiliriz bu durumun.
Neden Erteliyoruz?
‘Ee insan yaptığı işi en iyi şekilde yapmak için azimliyse neden bunu ertelemeye meyilli oluyor?’ sorusunu soruyor olabilirsiniz. Aslında bu sorunun cevabı düşündüğünüz kadar zor değil. Kişinin en iyiye ulaşma isteği ve uğraşı karşılaştığı zorluklarla birlikte kolayca bunu ortaya koyamama kaygısına dönüşüyor. Kimi zaman insan kendi içinde en iyiyi inşaa edebilmek için o kadar çok fikri kafasının içinde dolandırıyor ki tüm bu fikirleri gerçekleştirmek zaman alabiliyor. Kimi zamansa kişi karşılaştığı zorluklar karşısında ‘Ben en iyisini yapamacağım.’ şeklinde bir kaygıya kapılıp, başarısızlığı ertelemek için işi ertelemeyi tercih ediyor.
Bir süre sonra ise bu kaygı içinde bir kısır döngü doğuruyor ve işleri her erteleme sonrası daha çok ertelemeye meyilli hale geliyoruz. Üstelik bu erteleme davranışı bir süre sonra kişide daha büyük kaygılar, depresyon ve büyük öfke patlamalarına dönüşebiliyor. Anlayacağınız bu davranış bozukluğuna neden olan kaygı, aynı zamanda bir sonuç olarak da karşımıza çıkabiliyor.
Nasıl Ortaya Çıkıyor?
Erteleme davranış bozukluğunun nedenleriyle ilgili pek çok araştırma yürütülüyor. Ancak genel olarak bu davranışın çocukluğunda kendini devamlı ispatlama çabası içinde olan ve istediklerini daha zor elde eden kişilerde daha yoğun görüldüğü söylenebilir.
Çocukluk döneminde kişinin kendini devamlı ‘hata yaparsam annem beni azarlayabilir, daha iyisini yapmalıyım.’ şeklinde motive etmesi sonrası ortaya çıkan başkaları tarafından takdir edilme ve sevilme arzusu bu duruma sebep olabiliyor.Kişinin yetişkinlik döneminde kendisini erteleme davranış bozukluğu olarak ortaya koyan bu psikolojik durumu eğer ağır bir şekilde tecrübe ediyorsanız bir uzmandan yardım almanız gerekmekte.
Erteleme Davranışıyla Nasıl Başa Çıkılır?
Elbette bir uzmana gitmeden önce bu durumu önce hayatınıza yapacağınız ufak dokunuşlarla değiştirmeye çalışabilirsiniz. Size vereceğim tavsiyelere bir göz atarak, sizin için uygulanabilir olanları günlük hayatınıza dahil etmeye başlarsanız, emin olun farkı göreceksiniz. Çünkü ertelememek de, ertelemek kadar sizin elinizde.
1.Yüzleşin
Unutmayın hayatınızı zorlaştıran bir davranışı çözebilmeniz için öncelikle onun bir sorun olduğu kabul etmelisiniz. Kendinizle yüzleşin ve işlerinizi ertelemek için kendinize ve çevrenizdekilere söylediğiniz yalanları kabul edin. Emin olun bunu bir sorun olarak kabul etmeniz, bu sorunun çözümünde atacağınız en büyük adım olacak.
2.Hedef Koyun
İnsanın kendisi için hedefler koyması her zaman için büyük bir motivasyon kaynağı olmuştur. Sizde erteleme davranış bozukluğunuzu ‘ X sürede bu sorunu çözeceğim.’ şeklinde bir hedef koyarak daha kolay çözebilirsiniz.
3. Çevrenizi Düzenleyin
Erteleme davranışının en büyük yardımcısı kişinin dikkatini dağıtan unsurlardır. Bu yüzden de çalışma ortamınızı yeniden düzenlemeniz size yardımcı olacaktır. Çalışma masanızdan ve bilgisayarınızdan dikkatinizin dağılmasına sebep olacak olabilen herşeyi kaldırarak bu konuda ilk adımı atabilirsiniz.
4. Arkadaşlarınızla Konuşun
Yığınla ödevin, sunumun ve ya işi ortasında gelen ‘Hadi bu akşam dışarı çıkalım!’ teklifine karşı kayıtsız kalamıyorsanız,bilin ki bu da erteleme davranış bozukluğunuzdan kaynaklı. O yüzden bu sorununuz hakkında arkadaşlarınızla konuşmanız, onların size yardımcı olmasını istemeniz oldukça önemli.
Yeri geldiğinde sizi işten kaçma tekliflerinizin önüne onlar geçebilir, yeri geldiğindeysen sizi motive ederek kaygılarınızdan kurtulmanıza yardımcı olabilirler.
5. İş Yapış Şeklinizi Değiştirin
İşte bu sorunu çözmedeki en önemli adımlarınızdan biri olacak. Hatırlayın erteleme davranışınız arkasındaki ana sebep bir işi gözünüzde büyütmeniz ve o işi en iyi şekilde yapamayacak olduğunuzu düşündüğünüz için oluşan kaygınızdı. İşte bu sorununuzu yapacağınız işleri küçük parçalara bölerek çözmeye başlayabilirsiniz.Gelin adım adım bu yöntemi inceleyelim.
1.Yapacağınız işi ufak parçalara bölün.
2.Bu parçaları yapılış sırasına göre listeleyin.
3.Öncelikle bu listedeki iş akışını bozmayacak şekilde yer alan en kolay adımları gerçekleştirin. Bu sayede işle ilgili birşeyleri başardıkça daha çok motive olacaksınız.
4. Günün sonunda tamamladığınız kısımların bir listesini yapın.Bu listede aslında bir sistem içerisinde ne kadar çok şey başarabildiğinizi görebilir ve kaygılarınızdan kurtulabilirsiniz.
6. Farklı Zamanlama Yöntemleri Kullanın
Erteleme davranışının sebeplerinde birinin kaygı olduğunu söylemiştik. İşte bu kaygı, erteleme davranışıyla birlikte yeni bir kaygıya, yetiştirememe kaygısına dönüşüyor. Bu kaygının önüne geçmek farklı planlama yöntemleriyle mümkün.
Öncelikle unutmayın herkesin en verimli olduğu zaman aralığı farklıdır. Kimi insan sabah erken saatlerde daha çok çalışmaya elverişliyken, kimi insan gece geç vakitlerde daha fazla odaklanabilir. O yüzden gün içerisinde en iyi çalıştığınız zamanı bulun ve işlerinizi bu zaman aralığına göre planlayın.
Pomodoro Tekniği
Bir başka önerimizse Pomodoro tekniği adı verilen bir çalışma yöntemini kullanmanız olacak.Bu teknik 25 dk çalış, 5 dk ara ver prensibine dayanıyor. 25 dakika boyunca oturduğunuz yerde başka hiç birşeyle ilgilenmeden sadece yapacağınız işe konsantre olacaksınız, ardındansa 5 dakikalık bir mola vererek rahatlayacaksınız. Ancak unutmayın 25 dakika boyunca kimseyle konuşmamanız, çalan telefona bakmamanız gerekiyor. Verdiğiniz 5 dakikalık molalardaysa çay içebilir ve ufak atıştırmalıklarla (kurabiye, kuruyemiş, meyve vb.) kendinizi motive edebilirsiniz
7.Venn Diagramı Çizin
Venn Diagramını kendiniz için bi yol haritası olarak düşünebilirsiniz. Öncelikle 3 adet çember çizerek işe başlayacaksınız. Çemberlerden ilkine yapılması gerekenleri, 2.’ye yapmayı sevdiklerini ve sonuncu çembere de yapmaktan hoşlanmadıklarınızı yazacaksınız. Bu çemberlerin kesişim noktaları size işleri hangi sırada yapmanız gerektiği konusunda fikir verecek. Yapılması gerekenler ve yapmayı sevdiklerinizin kesişim kümesi ilk yapmanız gerekenlerken, yapmaktan hoşlanmadıklarınız ve yapılması gerekenlerin kesişim noktası listenizde en son sırada yer almalı.
Oldukça basit görünen bu yöntemi küçümsememenizi tavsiye ederim. Çünkü dünyada pek çok büyük firmasının iş planlama birimleri tarafından oldukça etkili bir şekilde kullanılıyor Venn Diyagramları.
8.Uyku ve Beslenmenize Dikkat Edin
Yorgunluk dikkat dağınıklığının en yakın arkadaşlarından biridir. Az uyuduğunuz zaman dikkatiniz daha kolay dağılır ve odaklanmakta zorluk çekersiniz. O yüzden hem uyku düzeninize, hemde beslenmenize dikkat etmeniz gerekmektedir. Uykusuz bir şekilde başına geçtiğiniz bir işten yarı yarıya daha az verim alacaksınız, emin olun.
9.Spor Yapın
Daha önce yayınladığımız ’10 Maddede Mutlu Olmanın Yolları’ yazımızda sporun insan fizyolojisi ve psikolojisi üzerindeki olumlu etkisinden bahsetmiştik. Spor vücut üzerinde pek çok farklı etkiye sahipken, odaklanma sorununun çözümünde de oldukça yardımcı. İşlerden bunaldığınız ve kaygılarınızın gittikçe arttığını hissettiğiniz anlarda yapacağız kısa bir yürüyüş veya 7 dakikalık bir egzersiz emin olun etkisini hemen gösterecektir.
10. Kendinize İyi Davranın
Erteleme davranışı çözümü olmayan bir sorun değil. Unutmayın ertelemek kadar, ertelememekte sizin elinizde. O yüzden kendiniz yıpratarak kaygılarınızı daha da baş edilemez bir hale sokmayın ve çözüm için adımlar atmaya başlayın. Göreceksiniz ki siz kendinize iyi davrandıkça herşey daha iyi olacak.
