Tarih tekerrürden mi ibarettir, bilemiyoruz. Fakat bildiğimiz bir şey var: Tarihten öğrenecek çok şey, çıkarılacak çok ders var. Bu bağlamda tarih belgeselleri geçmişi anlamayı, bugün ve gelecek için hazırlık yapmayı sağlama konusunda oldukça etkilidir.
Bu yazımızda Netflix‘te yayınlanan, bu bakımdan da erişim kolaylığına sahip etkili tarih belgesellerinden bahsedeceğiz sizlere.
1. 13th
Adını 13. Amendment’ten alan bu filmde, ABD’deki köleliğin yasaklanması süreci ve köleliğin yasaklanmasından sonra bile ABD’de köleliğin nasıl devam ettiği inceleniyor.
Selma ve A Wrinkle in Time adlı nefis filmlerin yönetmeni Ava DuVernay tarafından yaratılan bu belgesel ABD’deki ırkçılık ve baskı ortamı ele anılınıyor.
2. Five Came Back
Five Came Back adlı 5 bölümlük mini belgesel serisi, 2. Dünya Savaşı’nı belgelemek amacıyla görevlendirilen 5 Hollywood yönetmeninin hikayesini anlatıyor. Bu yönetmenler ise tüm dünyanın ismini ezbere bildiği isimler: Paul Greengrass, Steven Spielberg, Francis Ford Coppola, Guillermo del Toro ve Lawrence Kasdan.
Meryl Streep tarafından seslendirilen bu belgeselde daha önce hiçbir yerde denk gelmediğiniz arşiv görüntüleriyle karşılacaksınız.
3. Hiroshima: The Real History
Tarihin seyrini değiştiren atom bombasından yıllar sonra Hiroshima belgeseli, bombanın atılışının öncesine ve sonrasına odaklanıyor. BBC yapımı olan bu belgeselde 2. Dünya Savaşı’nın seyrini değiştiren bu feci olayı deneyimlemenin nasıl bir şey olduğu çok etkili bir biçimde aktarılıyor.
4. What Happened, Miss Simone?
Amerikalı şarkıcı, piyanist ve insan hakları aktivisti Nina Simone’nin hayatının anlatıldığı bu belgeselde daha önce hiçbir yerde görmediğiniz arşiv görüntüleriyle karşılaşacaksınız. Müzik ve tarihin iç içe geçtiği bu belgesel mutlaka öneriyoruz.
5. Mission Control: The Unsung Heroes of Apollo
Bu belgesel sayesinde soğuk savaş sonrası büyük devletlerin uzaya açılma yarışlarına tanıklık edeceksiniz. Apollo’nun uzay misyonu yaparken yanması ve daha sonra da ayın yüzeyine inmesini konu alan bu belgeselde Apollo’yu bizzat kullanan astronotlar ve NASA üst düzey yöneticileri ABD ve insanlık tarihinin en büyük olaylarından birini daha iyi anlamanızı sağlayacak.
6. Let It Fall
Bu belgeselde siyahi Amerikalılar ve Los Angeles polis departmanının 80’li ve 90’lı yıllarda yaşadığı gerilimler inceleniyor. Los Angeles isyanlarına giden süreçteki irili ufaklı pek çok olayın mercek alındığı Let It Fall, James Mincey Jr’ın ölümünü, 1984 Yaz Olimpiyatlarını, çetelerin yükselişe geçmesini, uyuşturucunun yaygınlaşmasını da yakından irdeliyor. Seyir zevki yüksek bir belgesel olduğunu peşinen belirtelim.
7. Studio 54
Bir zamanların en efsane gece kulübü olan Studio 54’ün doğumu ve ölümünü konu alan bu belgesel, New York gece hayatı sahnesinden muhteşem kesitler sunuyor. Dans, müzik, uyuşturucu ve New York hakkında harikulade bir çalışma.
8. Secrets of Great British Castles
Bu belgesel serisinde tarihçi Dan Jones, araştırmacı gazetecilik tarzıyla İngiltere’nin en ünlü kalelerini ele alıyor. Tudor Hanedanlığı döneminden kalma Londra Kulesi’nden günümüzdeki Edinburgh kalesine kadar pek yapının incelenediği belgesel, sadece kaleler ve mimari hakkında değil; siyasetten felsefeye kadar pek çok alanda faydalı bilgiler sunuyor.
9. Paris is Burning
Bu ikonik belgesel, 1980’li yıllarda New York’taki LGBT kültürünü ele alıyor. Marjinal ve niş olarak kabul gören bir altkültürün zamanla nasıl ana akım haline geldiğini inceleyen bu belgesel ırk, sınıf, cinsiyet ve cinsellik üzerine sıkı bir çalışma.
10. JFK: The Making of a President
John. F. Kennedy dendiğinde aklınıza muhtemelen uğradığı suikast geliyordur. Bu belgesel ise suikastin nasıl işlendiğine dair farklı senaryoları ele almak yerine JFK’nin gençlik dönemine odaklanıyor. Başkanlıktan öncesi iş hayatı, aile hayatı mercek altına alınıyor yani. 45 dakikalık bu belgeseli izleyerek çok önemli bir siyasetçinin ABD başkanlığına nasıl yükseldiğini görebilirsiniz.
11. The Accountant of Auschwitz
Auschwitz’te görev yapan 6500 Nazi askerinden sadece 50 tanesi, Yahudi Soykırımı nedeniyle yargılandı. 2014 yılına ise Oskar Gröning adında bir kişi, bu ölümlerdeki payı gerekçesiyle mahkemeye çıkarıldı. 300.000’den fazla kişinin ölümünden yargılanmasına karşın 70 yıl boyunca sade bir hayat süren Gröning’in yargılanma sürecini ele alan bu belgesel, çok zor ahlaki sorular yöneltiyor izleyenlere.
12. LA 92
1992 yılı Los Angeles’ta çok olaylı geçti ve şehir adeta yangın yerine döndü. Rodney King adlı şahsı tutuklarken aşırı güç kullanan 4 polis memurunun aklanıp beraat etmesine yönelik başlayan gösteriler, rayından çıktı ve yaklaşık bir hafta süren olaylardan sonra şehirde 50 kişi öldü, 10.000 kişi tutuklandı ve 1 milyar dolarlık maddi hasar meydana geldi. İşte tüm bu olayları detaylı bir biçimde inceleyen National Geographic yapımı bir belgesel LA 92.
13. Maya Angelou: And Still I Rise
Modern Amerika edebiyatının en önemli isimlerinden biri olan Maya Angelou’nun hayatını konu alan bu belgesel, sanatçının esin kaynaklarını, içinde yaşayıp büyüdüğü kültürel ve politik dönemi de başarılı bir şekilde yansıtıyor.
14. The Seventies
CNN yapımı bir belgesel dizi olan “70’ler” adı üstüne 1970’li yıllar ABD’sini ve o dönem dünyada yaşanan büyük olay ve trendleri inceliyor. 1970’lerin ABD için çok gerilimli geçtiği söylenebilir. Başkan Richard Nixon’un istifası, televizyonun yaygınlık kazanması, Vietnam Savaşı sonrası toplumdaki değişimler, cinsiyet eşitliği için yürütülen kampanyalar ve daha fazlası bu belgeselde yer alıyor. Tabii bunun bir belgesel dizi olduğunu söylemiştik. 60’lar, 80’ler, 90’lar ve 2000’li yıllara yönelik diğer bölümleri de izleyebilir, yakın tarihte dünyada olup biten şeyler hakkında kapsamlı bilgiler edinebilirsiniz.
15. The Death and Life of Marsha P. Johnson
Siyahi eşcinsel bir drag queen olan ve LGBT haklarını savunan Marsha P. Johnson’un esrarengiz ölümüne odaklanıyor bu belgesel. Marsha Johnson, 1969 yılında Stonewall’daki isyan esnasında en önemli figürlerden biriydi. Hayatını LGBT haklarına adayan Johnson’un cansız bedeni 1992’de bir gün Hudson Nehrinde bulundu. Polis bunu intihar olarak değerlendirse de Johnson’un ailesi ve arkadaşları bunun bir intihar olamayacağını ileri sürüyor. Bu belgeselde intihar ya da cinayetin perde arkasına bakılıyor.
16. The Last Man on the Moon
Gene Cernan, 1972’de Ay’a 12. ve son kez giden kişi… Yani Ay’ın yüzeyinde ondan sonra başka kimse yürümedi. Bu belgeselde Cernan başta olmak üzere pek çok astronotla röportaj yapılıyor ve bir zamanlar ABD ve Sovyetler Birliği’nin uzay yarışındaki rekabetleri ele alınıyor. Tabii tüm bu genel ve toplumsal durum Gene Cernan’ın hayatı özelinde inceleniyor.
17. Hitler: A Career
1977 yapımı olan bu belgesel 20. yüzyılın en önemli isimlerinden biri olan Adolf Hitler’in hayatını ele alıyor. Çocukluğu, gençlik yılları, siyasete girişi ve Nazilerin yükselişi gibi aşama aşama ilerleyen belgesel Adolf Hitler’in gücünü, psikolojisini ender bulunan arşiv görüntüleriyle destekleyerek aktarıyor.
Tek bir insanın milyonlarca insanı, bu kişilerin aleyhine sonuçlanacak şekilde ikna etmesi ve kitleleri parmağıyla oynatırcasına harekete geçirmesi hakikaten insanı bugün bile şok eden bir durum.
18. Man on Wire
2008 yapımı olan Oscar ödüllü bu belgeselde Fransız akrobat Philippe Petit’in 11 Eylül’de yıkılan İkiz Kuleler’i arasına gerdiği tel üzerinde yürüyüşünü konu alıyor.
Errol Morris belgesellerini andıran bu muazzam belgeselde gerilim, mizah, macera, felsefe, sosyoloji ve daha pek çok şey var.
İLGİNİZİ ÇEKEBİLECEK BENZER YAZILARIMIZ
Tarih belgeselleri kadar farklı konulardaki belgeseller için de hazırladığımız diğer içeriklerimize bakmanızı öneriyoruz.
Mutlaka İzlemeniz Gereken Muazzam Netflix Belgeselleri
