Sosyal fobi, son zamanlarda her ne kadar sıkça duymaya başladığımız bir kelime olsa da anlamını çok azımız doğru olarak biliyoruz. Bir çok insanın aklına ilk gelen, çekingen ya da utangaç sıfatlarını iliştirmek oluyor. Ama işin aslı öyle değil! Toplum içinde çekingen davranan her insanın sosyal fobisi olmayabilir. Bir çok insanın bilerek ya da bilmeyerek tecrübe ettiği sosyal fobi gerçekte nedir sorusunun cevabı için, sosyal fobinin tanımından başlayalım.
Sosyal Fobi Nedir?
Sosyal fobi en geniş ve basit tanımıyla kişilerin bir ya da daha fazla sosyal durumdan rahatsız olma ve o ortamdan uzaklaşma isteği olarak ifade edilebilir. Bu davranış topluluk önünde yapılan konuşmalarda ya da birden fazla kişiyle olan etkileşimlerde sıklıkla görülebilir. Yeni insanlarla konuşma, şakalaşma, oyun oynama ya da yemek yeme sosyal fobisi olan insanlar için ızdırap haline gelebilmektedir. Sosyal fobi düşünülenin aksine sadece eğlenceli ortamlarda görülen bir durum değildir. Kalabalıkların eşlik ettiği bir cenaze de keyifli bir parti ortamı kadar endişe verici olabilir.
Sosyal Fobisi Olan İnsanlar Nasıl Davranır , Neler Hissederler?
Sosyal fobisi olan insanlar hep diğer insanlar tarafından yargılandıklarını ve eleştirildiklerini düşünürler. İzlenme, seyredilme ,başkalarının önünde bir şey yapma hali sürekli izleniyorum hissini verir. Negatif fikir ve inanışlara kapılabilirler. Bu da onları yaptıkları işten alıkoyar. Ortamdan kaçmak isterler.
Gerçekte var olmayan güçsüzüm , yetersizim, rezil oldum, hata yapmamalıyım gibi negatif hislerle dolan zihin gerçekten de zamanla bunlara inanmaya başlar. Umumi tuvaletleri kullanamamak, topluluk içinde soru soramamak ya da telefonla konuşamamak çoğu zaman günlük hayatı sekteye uğratır. Kendi içinde de alt gruplara ayrılan sosyal fobinin gözlenme alt tipindeki davranışlara örnek olarak otobüse binme, odaya sonradan girme, sokakta yürüme ve birileriyle yemek yeme verilebilir. Bu anlarda kişi kendini yine kaygılı hissetmektedir.
Olası sonuçları, sosyal fobiyi adlandırmamıza yardımcı oluyor. Peki belirtileri ile en başında bu durumu fark edebilmemiz mümkün mü? Bu durum çok kolay olmasa da imkansız değil. Sosyal fobisi olanlar genel olarak bir şeylerin ters gittiğini farkında olmaktadırlar. Belli başlı belirtileri kalabalık ve sosyal ortamlarda duyulan korku ve endişe hali , akabinde gelen ortamdan uzaklaşma isteği ve fiziksel olarak da kızarma, titreme, ağız kuruluğu ,çarpıntı, uyuşma ve ses titrekliğidir.
Sosyal Fobinin Sebepleri Neler Olabilir?
Sosyal fobi, bir çok etmenin bir araya gelmesiyle oluşabilen bir durum olarak tanımlanır. Olası etmenler biyolojik, psikolojik ya da çevresel olabilmektedir. Biyolojik olarak bakıldığında seretonin hormonu ile ilişkilendirilebilmektedir. Stres yönetimi ile ilişkili olan hormonlar bu duruma da neden olabilecek ya da pekiştirebilecek etmenler arasındadır.
Uzmanlar 0-5 yaş aralığını sosyal fobinin başlaması açısından oldukça kritik bulmaktadır. Topluluk içerisinde yeni yeni görev edinmeye başlayan küçük çocukların küçük düşürücü bir olayı içlerinde büyütme olasılıkları bu yaşlarda oldukça yüksektir.
Sosyal Fobi Çözümsüz Değildir!
Sosyal fobi tedavisi olmayan elzem bir hastalık değildir. İlaç ve terapinin birlikte uygulandığı tedavi yöntemleri kişiden kişiye farklılıklar göstermektedir. Bu bozuklukta en çok uygulanan tedavi yöntemi Bilişsel ve Davranışcı terapidir. Bu tedavide kişilere stresle ve kaygıyla baş etmenin yanında kaygı sırasında bedende oluşan reaksiyonları tanıma ve bunların üstesinden gelebilme de öğretilir.
Kişi o anda yaşadığı hislere ve nedenlerine artık yabancı değildir. Zaman içerisinde terapilerle birlikte olumlu sonuçlar gözlemlenmektedir. Unutmayın ki her çekingen insan sosyal fobik değildir ve teşhisin ilk adımı da tanımı doğru bilmek olabilir.
